باورها و آيين هاي عاميانه نباتي در نزهت نامه علايي

دائره المعارف هاي كهن از زمره مهم ترين منابع حفظ فرهنگ عامه در تاريخ ادبيات فارسي شمرده مي شوند. ازجمله اين متون نزهت نامه علايي اثر شهمردان بن ابي الخير است كه در سال هاي پاياني سده پنجم هجري تاليف شده است و علاوه بر طبقه بندي علوم رايج روزگار، مشتمل بر عناصر مهم و بنيادين فرهنگ عامه است. يكي از زمينه هاي مهم نمود فرهنگ عامه در اين اثر، ذكر آيين ها و باورهاي عاميانه درباره نباتات است. مولف ضمن طرح مطالب علمي و شبه علمي كه حاصل استفاده از منابع پيشين و مشاهدات و تجربيات خويش است، باورها و آيين هاي بسياري درباره ثمردهي، خواص گياهان و درختان، شيوه دفع آفات، دفع چشم زخم، بهبود و ازدياد ثمر، دلالت برخي امور بر رخدادهاي جوي چون دلالت بانگ قورباغه بر آمدنِ باران، ارتباط درخت و انسان، تهديد نمايشي درخت و گرفتن تضمينِ ثمردهي از آن، نقش نباتات در تعبير خواب و ويژگي هاي عجيب ديگر ذكر كرده است. موضوع اين پژوهش استخراج، دسته بندي و بررسي آيين ها و باورهاي عاميانه نباتي در نزهت نامه و كنكاش در كم و كيف، سرچشمه ها و زمينه هاي آن و همچنين سنجش اين متن بي بديل با برخي متون مشابه در اين زمينه خاص است.