كليدواژه :
تاج‌پوشش , تاغ , خصوصيات فيزيكوشيميايي , خاك
چكيده فارسي :
با توجه به وضعيت محيطي سخت در مناطق خشك و نيمه‌خشك كشور، بررسي عوامل موثر بر پوشش گياهي اين مناطق ضروري است. اين مطالعه به بررسي اثر برخي خصوصيات خاك (شامل بافت، وزن مخصوص ظاهري، رطوبت، ماده آلي، كربن، ازت، پتاسيم، آهك، سديم، هدايت الكتريكي و اسيديته) بر درصد تاج‌پوشش گونه زرد تاغ (Haloxylon persicum) در منطقه يانسي در شمال گناباد مي‌پردازد. پس از بازديد صحرايي، دو منطقه شامل توده‌هاي تاغ طبيعي و تاغ دست‌كاشت در مجاورت يكديگر انتخاب شد. در هر منطقه، نمونه‌برداري به روش تلفيقي ترانسكت و دايره‌اي انجام شد. ابتدا روي هر ترانسكت به فاصله هر 10 متر پلات‌گذاري انجام شد و در هر پلات، درصد تاج‌پوشش در هر پلات اندازه‌گيري گرديد. همچنين در هر پلات، يك پروفيل خاك به عمق 50 سانتي‌متر حفر و از دو عمق 10-0 سانتي‌متر و 50-10 سانتي‌متر نمونه‌برداري انجام گرفت. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه بافت، وزن خصوص ظاهري، رطوبت، ماده آلي، كربن، ازت، پتاسيم، آهك، سديم، هدايت الكتريكي و اسيديته اندازه‌گيري شد. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد كه بين درصد تاج‌پوشش گونه تاغ و برخي خصوصيات خاك ارتباط ويژه‌اي وجود دارد، به‌طوري‌كه كه در تاغزارهاي دست‌كاشت افزايش درصد تاج‌پوشش همبستگي مثبت با افزايش سديم، شوري، پتاسيم، نيتروژن، ماده آلي (در سطح خاك) و كاهش رطوبت دارد. در تاغزارهاي طبيعي با افزايش درصد تاج‌پوشش متغيرهاي رطوبت، سيلت، نيتروژن، رس، كربن و ماده آلي افزايش و متغيرهاي سديم، پتاسيم، شوري و شن كاهش مي‌يابد. همچنين بين افزايش مقدار آهك، اسيديته و وزن مخصوص با درصد تاج‌پوشش گونه تاغ ارتباط معني‌داري يافت نشد. بنابراين مي‌توان بيان كرد كه افزايش تاج‌پوشش زرد تاغ اثرات متفاوتي بر خاك دو منطقه دست‌كاشت و طبيعي دارد كه اثرات منفي تاغزارهاي دست‌كاشت را مي‌توان به تراكم بالاي كاشت نسبت داد.
چكيده لاتين :
Due to the harsh environmental conditions in arid and semi-arid area of country, it is essential to assess the factors affecting the vegetation in such areas. This study aimed to investigate the effect of some soil physicochemical properties (including texture, bulk density, moisture, organic matter, carbon, nitrogen, potassium, lime, sodium, electrical conductivity and pH) on Haloxylon persicum canopy cover in Yanesy region, north Gonabad. After field assessments, two adjacent areas including natural and planted stands of Haloxylon persicum were selected for sampling. Randomly located quadrats along transects were used for vegetation sampling. Soil samples were taken from each quadrats at 0-10 and 10-50 cm depths. After transferring the samples to the laboratory, soil texture, bulk density, humidity, organic matter, carbon, nitrogen, potassium, lime, sodium, EC and pH were determined. The results showed that there is significant relationships between Haloxylon persicum canopy cover and some soil properties, so that in planted stand, canopy increase was positively correlated with increasing in sodium, electrical conductivity, potassium, nitrogen, organic matter (at superficial soil) and decreasing in humidity. In natural stand, canopy cover was increased with increase in soil moisture, silt, nitrogen, clay, carbon and organic matter and was decreased with increased sodium, potassium, salt and sand. There were no significant relationships between the amount of lime, pH and bulk density with canopy cover of Haloxylon persicum. Therefore it could be stated that increase of Haloxylon persicum cover has different effects on the soil properties of two sites, so that the negative effects of planted site can be related to high plantation density.
