كليدواژه :
پلايا , جهات جغرافيايي , شورروي , غناي گونه‌اي , كرمان
چكيده فارسي :
اثر عوامل محيطي بر شاخص‌هاي تنوع و غناي گونه‌اي در اكوسيستم‌هاي شكننده اطراف پلايا‌ها كمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراين اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر جهت جغرافيايي و فاصله از قشر نمكي پلايا بر شاخص‌هاي تركيب و تنوع گونه‌اي در پلاياي سيرجان واقع در استان كرمان انجام شد. انتخاب فواصل ده، هزار و دوهزار متري در چهار جهت جغرافيايي اصلي اطراف قشر نمك (شمال، جنوب، شرق و غرب) با استفاده از دستگاه موقعيت‌ياب GPS و پيمايش صحرايي به‌عمل آمد. در امتدادي عمود بر جهت، نمونه‌برداري پوشش گياهي در هر لاين فاصله به كمك رلوه (با ابعادي معادل روش حداقل سطح) در اوايل ارديبهشت 1395، با سه تكرار به‌صورت سيستماتيك انجام شد. پس از تعيين شاخص‌هاي تنوع هر واحد نمونه در نرم‌افزارهاي PAST و BIO-DAP، تجزيه و تحليل آماري داده‌ها به‌صورت تجزيه واريانس (ANOVA) و مقايسه ميانگين‌ها با آزمون چنددامنه‌اي دانكن انجام شد. نتايج نشان داد اثر اصلي متغيرهاي جهت جغرافيايي و فاصله از پلايا و نيز اثر متقابل آن‌ها بر تمامي شاخص‌هاي تنوع و غناي گونه‌اي، معني‌دار بود. در تمامي جهت‌هاي جغرافيايي در فواصل 10 متري از قشر نمكي پلايا به‌دليل غالبيت تك‌بعدي گونه گياهي Halocnemum strobilaceum و عدم حضور پررنگ ساير گونه‌هاي گياهي، شاخص‌هاي چيرگي (دي و برگر) و يكنواختي جاكارد حداكثر و شاخص‌هاي غنا (منهينگ، مارگارف و فيشر) و تنوع (شانون‌ـ وينر، سيمسون) حداقل بود. به‌علت حضور بالاي ساير گونه‌هاي گياهي همراه با گياه شورروي Halocnemum strobilaceum در فاصله هزار متري از قشر نمكي در همه جهت‌ها (به‌استثناي جهت غرب) تمامي شاخص‌هاي غنا و تنوع برعكس شاخص‌هاي چيرگي و يكنواختي افزايش معني‌داري داشت و اين وضعيت در فاصله دوهزار متري در اكثر شاخص‌ها حفظ شد. با توجه به توسعه پهناي نوار تك‌گونه گياهي Halocnemum strobilaceum با تنوع گونه‌اي بسيار پايين، جمعيتي ضعيف و غيريكنواخت با افزايش فاصله از پلايا در سمت غرب، احتمال گسترش خطر بيابان‌زايي و تخريب سرزمين در اين جهت بيشتر از ساير جهت‌هاست.
چكيده لاتين :
It has been paid less attention to effect of environmental factors on species richness and diversity indices in fragile ecosystems around Playa. Therefore this study was conducted to evaluate the effect of geographical directions and distance from Playa salt layer on the composition and species diversity in Sirjan Playa, Kerman Province, Iran. Determination of intervals 10, 1000 and 2000 meters in four main geographical aspects surrounding salt crust (North, South, East and West), were done using GPS positioning and field operation. Along the perpendicular direction, sampling of vegetation in each distanc by relevee (with dimensions equal to minimum level) in early May 2016 with three replications was carried out systematically. After determining the diversity of each unit in the software PAST and BIO-DAP, statistical analysis of data for analysis of variance (ANOVA) and mean comparison with Duncanʹs multiple range test was performed by SPSS software.The results showed that the main effects and interaction of geographical directions and distance from playa salt layer on all indicators of species diversity and richness were significant. In all directions at intervals of 10 meters of salt crust due to the dominance of one-dimensional of Halocnemum strobilaceum plant species and the absence of other plant species, dominance index and uniformity index of Jaccard were maximum and cotroversially richness (Menhing, Margarf and Fisher) and diversity (Shannon - Wiener, Simpson) were minimal. Due to the presence of other plant species with Halocnemum strobilaceum in 1000 meter of distance of all directions (except for the west), all the richness and diversity on the contrary of dominance and uniformity indicators increased significantly and the situation in most indicators were kept at a distance of 2000 meters. According to the development of a single plant species (Halocnemum strobilaceum) strip with very low species diversity and non-uniformly with increasing distance from center of playa in the west, likely to spread the risk of desertification and land degradation in this direction than in other directions.
