بررسي اهميت اقليم در تعيين ميزان اثرگذاري قرق بر خصوصيات مختلف خاك مراتع

The importance of climate in determining the effect of rangeland enclosure on change some soil characteristics of rangelands

اين مطالعه به بررسي اثرگذاري قرق بر خصوصيات خاك مرتع، در دو اقليم متفاوت شامل اقليم‌ نيمه‌بياباني (منطقه اينچه‌برون) و اقليم سرد نيمه‌مرطوب (چهارباغ) در استان گلستان مي‌پردازد. به‌منظور انجام نمونه‌برداري خاك در هر سايت، پنج نمونه از هر عمق برداشت و ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك اندازه‌گيري شدند. براي مقايسه ويژگي‌هاي خاكِ عمق‌هاي متناظر سايت قرق با سايت شاهد آن در هر منطقه، از آزمون تي مستقل استفاده شد. به‌منظور شناخت نقش اقليم در تغييرات خصوصيات خاكي و تعيين مهم‌ترين خصوصياتي كه تحت تاثير قرق و اقليم قرار گرفته‌اند، از آزمون تجزيه مولفه‌هاي اصلي (PCA) و محاسبه درصد تغييرات نسبي شاخص‌ها استفاده شد. لذا نتايج روش تحليل مولفه‌هاي اصلي نشان داد كه مهم‌ترين خصوصياتي كه تحت تاثير اقليم و قرق قرار گرفته‌ و سبب تفكيك سايت‌ها‌ شده‌اند، كربن آلي، نيتروژن، هدايت الكتريكي، آهك و رس مي‌باشند. نتايج نشان داد كه افزايش دما سبب شده است تا قرق بيشترين تاثير افزايشي را بر روي كربن آلي و نيتروژن به‌ترتيب با مقادير بردار ويژه 0/994- و 0/910- در منطقه اينچه‌برون داشته باشد و اقليم سرد سبب شده است تا قرق بيشترين تاثير افزايشي را بر روي هدايت الكتريكي، آهك و رس با مقادير ويژه، 0/898، 0/982 و 0/987 در منطقه چهارباغ داشته باشد. با توجه به نسبتاً يكسان ‌بودن طول دوره قرق به‌نظر مي‌رسد كوهستاني ‌بودن منطقه، سرما و يخبندان نسبت به بارندگي تاثير بيشتري بر روي تغيير خصوصيات خاك گذاشته و درنتيجه، سبب كاهش تغييرات خاكي در اين منطقه شده است؛ بنابراين منطقه چهارباغ به مدت زمان قرق بيشتري نياز دارد.

This study investigates the effect enclosure on some soil characteristics in two different climates; include semi-arid climate (Incheh boron region) and Cold climate of semi-humid (Chahar bagh) in Golestan province. In order to do soil sampling by the systematic-random methods, 5 transect were used in each areas and Physical and chemical properties were measure. T-test method was used in order to compare the soil parameters of same depths. Principle component analysis (PCA) and the data ratio percentage changes were used to understand the role of climate and determine the most important factors that are affected by enclosure and climate. The result of PCA showed that the most important factors that affected by enclosure and climate and cause to separate sites are Organic carbon, Nitrogen, EC, Caco3 and clay. Results showed that temperature cause to enclosure have the maximum effect in Incheh boron on Organic carbon and Nitrogen with aigen value (-0.994) and (-0.910), respectively, and cold climate cause to enclosure have maximum effect in Chahar bagh on EC, caco3 and clay with aigen value of (0.989), (0.982) and (0.987), correspondingly. According to same enclosure duration, it seems Mountainous area and cold and freezing have a greater impact on soil properties rather than Rainfall, and subsequently cause to reduce soil changes in this region, so Chahar bagh region needs more time for enclosure.