پديد آورندگان :
عبدي، عطاالله دانشگاه خوارزمي - گروه جغرافيايي سياسي , كرمي، تاج الدين دانشگاه خوارزمي - گروه جغرافيايي انساني , مستجابي سرهنگي، حميد دانشگاه خوارزمي
كليدواژه :
تعلق مكاني و حاشيه‌نشيني شهري , توسعه ناموزون , امنيت ملي , امنيت اجتماعي , امنيت انساني
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: مقاله حاضر به تبيين نظري و مفهومي پيامدهاي امنيتي ساختارها و سازوكارهاي «شهري شدن ناموزون و رشد حاشيه‌نشيني و مسئله عدم تعلق مكاني» مي‌پردازد. بر مبناي ايده بنيادي اين پژوهش، ظهور و بروز چالش‌هاي گوناگون زيست‌محيطي، سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و كالبدي ناشي از حاشيه‌نشيني، مي‌تواند با به مخاطره انداختن امنيت انساني و اجتماعي زمينه را براي ظهور عوامل تهديدگر امنيت ملي فراهم كند.
روش‌شناسي: اين پژوهش به لحاظ روش‌شناختي از منظر هدف ماهيتي نظري ـ كاربردي داشته و از منظر روش نيز واجد ماهيت توصيفي ـ تحليلي است. داده‌هاي مورد نياز پژوهش از طريق روش‌هاي اسنادي و كتابخانه‌اي جمع‌آوري شده و تحليل داده‌ها متكي به تفسيرهاي كيفي بوده است.
يافته‌ها و نتيجه‌گيري: تمركز امكانات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي دسترسي به منابع قدرت در شهرهاي بزرگ و پايتخت، مهم‌ترين عامل در جذب مهاجرين و گسترش حاشيه‌نشيني بوده است. به علاوه ضعف بنيادهاي اقتصادي، شرايط نامطلوب زيست و تمركز مسائل و آسيب‌هاي اجتماعي، دسترسي نامطلوب به خدمات رفاهي و زيرساختي و احساس نابرابري در ابعاد مختلف زندگي مي‌تواند، حاشيه‌ها را تبديل به كانون عمده‌اي براي بروز چالش‌هاي امنيتي بكند. مهم‌ترين پيامدهاي امنيتي حاشيه‌نشيني به‌طور عمده در بُعد امنيت اجتماعي (افزايش جرم و جنايت، كاهش احساس امنيت و افزايش شكاف بين طبقات)، در بُعد امنيت زيست‌محيطي (افزايش آلودگي، كاهش زمين‌هاي كشاورزي و كمبود منابع آب) و در بُعد امنيت اقتصادي (افزايش قاچاق، گسترش مشاغل غيررسمي و...) ظهور و بروز داشته‌اند. اين جريان ضمن آنكه تعلق مكاني را كاهش مي‌دهد، ممكن است تحت شرايطي (از قبيل گسترش ناآرامي‌هاي شهري، رشد واگرايي و زمينه‌سازي براي رشد تروريسم و ...) امنيت سياسي و ملي را نيز تهديد كند.
چكيده لاتين :
Background and Aim: The present paper deals with the theoretical and conceptual explanation of the security implications of "The uneven urbanization of the Iranian society and the emergence of urban complexes and the development of urbanization and the lack of space" in recent decades. Based on the fundamental idea of this research, the emergence of various environmental, political, economic and social challenges posed by urbanization can provide the basis for the threat of national security by jeopardizing human and social security. Methodology: This methodological study has a practical theoretical nature in terms of its purpose, and from the perspective of the method, it is an analytical descriptive one. Data needed for research were collected through documentary and library methods and data analysis in many cases was based on qualitative interpretations. Findings and Conclusions: Concentration of economic, social and cultural facilities, access to power resources in major cities and capitals have been the main factor in attracting immigrants and expansion of urbanization. In addition, the weakness of the economic foundations, the unfavorable conditions of life, the concentration of social problems and disadvantages, undesirable access to welfare services and infrastructure, and the inequality of life in various aspects can make urbanized areas a major focus for security challenges. The main security implications of urbanization are mainly in the area of social security (increase of crime, reduction of security feeling and increase of gap among classes), environmental security (increased pollution, agricultural land degradation and water scarcity), and in terms of economic security (increase in smuggling, expansion of unofficial jobs, etc.). The current process, while reducing its place of subsistence, may also threaten political and national security under certain circumstances (such as the spread of urban unrest, the growth of divergence, and the underlying conditions for the growth of terrorism, etc.).
