بررسي جنبش‌هاي اجتماعي خاورميانه از نظرگاه نظريه انتقادي مكتب فرانكفورت

An Examination of Middle East Social Movements on Viewpoint of Critical Theory of the Frankfurt School

اين مقاله به بررسي جنبش‌هاي اجتماعي خاورميانه در سال 2011 از منظر نظريه انتقادي مكتب فرانكفورت مي ­پردازد و در پي آن است تا نشان دهد كه چگونه نظريه انتقادي متأثر از مكتب فرانكفورت قادر به تحليل مسائل نظام بين‌الملل ازجمله جنبش‌هاي اجتماعي منطقه ­ي خاورميانه مي­ باشد. بنابراين با به كارگيري و كاربست اصول، مفروضه ­ها و مفاهيم اين نظريه تلاش مي­ شود به اين پرسش اساسي پاسخ داده شود كه نظريه انتقادي مكتب فرانكفورت چگونه مي­ تواند جنبش‌هاي اجتماعي خاورميانه را تحليل كند؟ به سخن ديگر آيا مي­ توان نظريه انتقادي را به‌عنوان چارچوب مفهومي و نظري براي تحليل خيزش‌هاي مردمي خاورميانه به كار برد؟ فرضيه‌اي كه در پاسخ به اين پرسش مطرح مي­ شود عبارت است از اينكه؛ نظريه انتقادي مكتب فرانكفورت با تأكيد بر مفاهيمي همچون تغييرپذيري و دگرگوني از طريق عمل انساني، آگاهي بشر و نقش سوژه اجتماعي، رهايي، كاهش نابرابري، برقراري عدالت، بهبود زندگي اجتماعي، محروميت و گفتگو در عرصه عمومي براي نيل به هدف؛ كه همه اين عوامل مستلزم كنش انقلابي است، مي­ تواند الگوي تحليلي مناسبي براي جنبش‌هاي اجتماعي خاورميانه باشد. نوع تحقيق حاضر توصيفي-تحليلي است و با توجه به ماهيت و نوع موضوع مورد مطالعه، گردآوري اطلاعات از روش‌هاي گوناگون و به‌طور كلي بر مبناي روش اسنادي صورت پذيرفته و تجزيه و تحليل يافته‌ها نيز عمدتاً با شيوه تحليل كيفي انجام پذيرفته است.

This article studies the Middle East social movements in 2011 according to Critical Theory of the Frankfurt, seeking to demonstrate how Critical Theoryof the Frankfurt School is able to analyze the issues of the international system, including Middle East social movements. Making use of principles, assumptions and concepts of this theory, we attempt to address this basic question as to how Critical Theory of the Frankfurt School can analyze the Middle East social movements. In other words, is it possible to employ Critical Theory as a conceptual and theoretical framework in analyzing civil uprisings in Middle East? An assumption which is taken into account to address this inquiry involves: Is Critical Theory of any avail in being a proper analytical model for social movements in Middle East, regarding the fact that Critical Theory of the Frankfurt School emphasizes on concepts such as variability and transformation by virtue of human action, human knowledge and role of the social subject, liberty, diminishing inequality, upholding justice, improving the social life, deprivation, and public dialogue as to achieve the goal, all of which require revolutionary action. The type of this study is descriptive-analytical. Considering the nature and type of the study, information is compiled through several ways, generally speaking, based on library and internet method. Results are mainly obtained using qualitative analysis.