بررسي عملكرد، اجزاء عملكرد توده‌هاي مختلف مرزه گل درشت (Satureja macrantha) در شرايط زراعي يزد

Variation in yield and yield components in cultivated accessions of Satureja macrantha in Yazd

مقدمه و هدف: جنس Satureja متعلق به خانواده Lamiaceae بوده و تقريباً 235 گونه مختلف از آن در سراسر جهان يافت مي‌شود. در ايران 14 گونه علفي و يكساله و چند ساله وجود دارد كه از ميان آنها 11 گونه انحصاري ايران هستند. گونه‌هاي مختلف مرزه در صنايع غذايي، دارويي، بهداشتي و آرايشي استفاده متنوعي دارند. اين تحقيق به منظور تعيين و معرفي مناسب‌ترين توده گونه Satureja macranthaانجام شد. روش تحقيق: اين تحقيق در ايستگاه تحقيقات گياهان دارويي استان يزد با مختصات طول جغرافيايي 49 31 53 شمالي و عرض 54 15 27 به ارتفاع 1209 متر از سطح دريا در منطقه گردفرامرز شهر شاهديه يزد به اجرا در آمد. براي اين منظور بذر 3 توده Satureja macranthaاز استان آذربايجان شرقيدر اواخر بهمن ماه در گلدان كاغذي و در گلخانه مركز كشت گرديد و هنگامي كه نشاء‌ها به اندازه كافي رشد كردند در قالب طرح بلوك كامل تصادفي در سه تكرار كشت گرديد. ميزان استقرار بوته‌ها،‌ ارتفاع گياه، قطر تاج پوشش، ‌ميزان عملكرد اندام‌هاي هوايي‌تر و خشك، وزن خشك شاخه‌ها و برگ، بازده اسانس و ميزان توليد اسانس در هكتار اندازه‌گيري و ثبت گرديدند. نتايج و بحث: نتايج تجزيه واريانس ميزان استقرار بوته‌ها در سطح يك درصد و وزن‌تر و خشك اندام‌هاي هوايي، بازده اسانس، ميزان توليد اسانس در هكتار، ‌ارتفاع بوته‌ها، سطح تاج پوشش وزن خشك شاخه‌ها و برگ معني‌دار نبودند. مقايسه ميانگين‌ها توسط آزمون دانكن در سطح احتمال 5% انجام شد.. با توجه به ميزان عملكرد، بازده اسانس، ميزان توليد اسانس و درصد استقرار بوته، توده‌ SM1 با ميانگين عملكرد وزن خشك 2410 كيلوگرم در هكتار، بازده اسانس 03/1%، ميزان توليد اسانس 8/15 كيلوگرم در هكتار و ميزان استقرار7/42% به عنوان توده برتر معرفي مي‌گردد. توصيه كاربردي/ صنعتي: با توجه به اينكه مرزه گل درشت داراي عملكرد و مواد موثره بالا مي‌باشد. جهت كشت در مناطق آب و هوايي مشابه توصيه مي‌گردد.

Background & Aim: The genus Satureja belonging to the family of lamiaceae and consists of over 235 different species throughout the world. Fourteen species grow naturally in IRAN of which eleven species are endemic. Different species of Satureja are used in food, Healthy, cosmetic and medical industry. This reseach has been carried due to selection and introduction of suitable germplasm in Satureja macrantha accessions. Experimental: This reseach has been carried in medicinal plants research station inYazd province with the coordinates of longitude and latitude 55 31 49 northly, 27 15 54 east to a heigh of 1209 meters above Sea level in the region Gerdefaramarz city of Yazd shahedial. In order to in the first year seeds 3 accession of Satureja macrantha obtained from the research institute of forsts and Rangelands, were planted in jifypot and in the green house. Then seedling in case of randomized complete block with three replication were planted on the main floor. Rate of plant establishment, canopy diameter, plant height, yield, essential oil yield per hectare, percentage of essential oil, were meseared and recorded. Results & Discussion:The results showed, analysis of variance rate of plant establishment at the level of one percent was significant and plant heigh, canopy diameter, yield, essential oil yield per hectare, percentage of essential oil, dry weight of shoot and leaf, were not significant. Regarding to yield, percentage of essential oil, essential oil yield per hectare and amount plant stablishment accessions SM1 with mean of yield(2410 kg/ha), percentage of essential oil(1.03%), oil yield(15.8kg/ha) and amount plant stablishment(42.7%) with origin East Azarbayejan province was selected superior accessions. Recommended applications / industries: Because of that in Satureja macrantha is essential oil and high yield. for planting in the same climate zones is recommended.