پديد آورندگان :
زارع زاده، عباس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد , ميرزا، مهدي مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور , شريفي عاشورآبادي، ابراهيم مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور , ميرحسيني، علي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد , عرب زاده، محمدرضا مركز تحقيقات و آموزش و منابع طبيعي استان يزد
كليدواژه :
آويشن قره باغي , اسانس , تيمول , كارواكرول , يزد
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف: آويشن گياهي است بوته‌اي، دايمي و معطر كه در بعضي از مناطق ايران به صورت خودرو رويش دارد. اين تحقيق به منظور تعيين و معرفي اكسشن‌هاي برتر آويشن قره باغي(Thymus fedtschenkoi) كشت شده از لحاظ كميت و كيفيت اسانس اجرا شد. روش تحقيق: اين تحقيق در ايستگاه تحقيقات گياهان دارويي استان يزد با مختصات طول جغرافيايي 49 31 ، 53 شمالي و عرض 54 15 27 شرقي به ارتفاع 1209 متر از سطح دريا در منطقه گردفرامرز شهر شاهديه يزد به اجرا در آمد. بذور 5 اكسشن آويشن قره باغي جمع آوري شده از استان‌هاي آذربايجان غربي، سمنان و زنجان در سال 1389 در جي‌في‌پات كشت گرديد. در سال دوم از سرشاخه‌هاي گياه هنگام 50 درصد گلدهي برداشت شده و پس از خشك كردن در سايه به روش تقطير با آب اسانس‌گيري انجام شد. پس از تعيين راندمان اسانس نسبت به وزن خشك، بوسيله كروماتوگرافي گازي و كرومانوگرافي گازي متصل به طيف سنجي جرمي تجزيه و شناسايي اسانس‌ها صورت گرفت. نتايج و بحث: از نظر بازده اسانس بيشترين درصد اسانس در زمان گلدهي گياه مربوط به اكسشنTF3 با منشاء استان سمنان (2/4%) و كمترين ميزان آن مربوط به اكسشن TF5 با منشاء استان آذربايجان‌غربي (8/0%) بود. بيشترين ميزان توليد اسانس در هكتار مريوط به اكسشنTF3 با (kg/ha8/32) و كمترين ميزان به اكسشنTF5 با kg/ha)3) تعلق داشت. حداكثر ميزان تركيبات عمده اسانس تيمول، پارا-سيمن، كارواكرول، بورنئول، ترپينئول، گاما-ترپينن، 1و8 سينئول، اي- كاريوفيلن و لينالول به ترتيب مربوط به اكسشن‌هاي TF1(1/70%)، TF5(2/20%)، TF4(1/18%)، )TF44/10%)، TF3(5/4%)، TF5(1/4%)، )TF46/3%)، TF33/3%)، TF5 (1/3%) بود. با در نظر گرفتن بازده اسانس، ميزان توليد و تركيب متشكله اسانس اكسشن TF3با منشاء استان آذربايجان غربي با 2/4 درصد اسانس و ميزان توليد 8/32 كيلوگرم اسانس در هر هكتار و 33/66 درصد تيمول به عنوان اكسشن برتر در بين اكسشن‌هاي كشت شده معرفي مي‌گردد. توصيه كاربردي/ صنعتي: با توجه به اينكه اكسشن TF3 داراي عملكرد، بازده اسانس و درصد تيمول بالا مي‌باشد جهت كشت و ترويج در مناطق آب و هوايي مشابه توصيه مي‌گردد.
چكيده لاتين :
Background & Aim: The genus Thymus belonging to the family of lamiaceae and consist over 215 different species throughout the word. Eighteen species grow naturally in Iran of which four species are endemic. Experimental: This reseach has been carried in medicinal plants research station in Yazd province with the coordinates of longitude and latitude 55 31 49 northly, 27 15 54 east to heigh of 1209 meters above Sea level in the region Gerdefaramarz city of Yazd shahedial. In order to in 2011 year seeds 5 accession of T. fedtschenkoi collected from West Azarbayejan, Semnan and Zanjan provinces, were planted in jifypot. The aeril parts of plants were collected 50% flowering stage and then were dried in shadow and hydro– distilled for obtaining their essential oil. Analysis and identification of chemical composition of the oil were performed by GC and GC/MS. Results & Discussion: The highest amount of oil yield respectively were related to accession TF3 from Semnan (4.2%), and lowest was related to accession TF5 from West Azarbayejan(0.8%). The highest amount of oil production respectively was related to accession TF3 (32/8kg/ha) and lowest was related to TF5 (3kg/ha). Results showed that maximum compositions of essential oil Thymol, P-cymen, carvacrol, borneol, Terpineol, γ-terpinene, 1,8 cineol, E-caryophyllene and linalool, respectively TF1 (70/1%), TF5 (20/2%), TF4 (18/1%), TF4 (10/4%), TF3(4/5%), TF5 (4/1%), TF4 (3/6%), TF3 (3/3%) and TF5 (3/1%) Generally, with regard to oil yield, oil production and main composition of essential oil accession TF3 with 4/2% and rate of oil production 32/8kg/hectare and 66/3% Thymol was selected as superior accession. Recommended applications / industries: Since the accession TF3 yield, oil yield and thymol is high. for planting in the same climate zones is recommended.
