كليدواژه :
اسلام , نظريه‌هاي تأثير رسانه , قرآن , حديث , مخاطب , رسانه‌هاي همگاني , تبليغ
چكيده فارسي :
از آنجاكه براي مقولۀ ارتباطات از ديدگاه فرايندي، تأثير و اثرگذاري موضوعيت مي‌يابد، در اين مقاله قصد بر آن است كه نظريه‌هاي تأثير رسانه‌هاي همگاني و سير تغيير و تحولات اين نظريه‌ها، انواع و نحوۀ تأثير بر مخاطبان از طريق رسانه‌ها بررسي شود. درعين‌حال، با عنايت به محتواي متون موثق اسلامي، شامل قرآن و احاديث معتبر كه از جانب پيامبر اكرم(ص) و ائمه معصوم(ع) روايت شده است، در خصوص موضوع تأثير و اثرگذاري مثبت بر مخاطبان نيز در اين مقاله بحث خواهد شد. در حوزۀ مطالعات رسانه‌اي، پژوهش‌ها و مباحث مختلفي در مورد تأثيرات كلي رسانه‌هاي همگاني بر نگرش، تصورات و رفتار مخاطبان، همچنين عمق و شدت اين تأثيرات مطرح شده است كه گسترۀ زماني حدوداً هشتادساله‌اي را شامل مي‌شود. لازم به ذكر است كه تقريباً تمام مطالعات مربوط به تأثير رسانه‌ها، تأثير رسانه را مفروض مي‌دانند، اما در خصوص شدت و قدرت اين اثرگذاري، توافق كلي وجود ندارد. از ديدگاه عقل سليم، رسانه‌هاي همگاني در حوزۀ اخلاق، اعتقادات و رفتار، داراي برخي تأثيرات‌اند. سير تاريخي توجه به مقولۀ تأثير رسانه‌اي از اوايل قرن بيستم و با اعتقاد به تأثير قدرتمند رسانه‌ها (نظريۀ تزريقي) آغاز مي‌شود، سپس به مرحلۀ اعتقاد به تأثير محدود رسانه‌ها مي‌رسيم. ضمن آنكه نظريۀ دومرحله‌اي رسانه‌ها نيز در همين ايام مطرح مي‌شود. درعين‌حال، در دهه‌هاي 1950 و 1960م. مجدداً نظريۀ تأثير قدرتمند رسانه‌ها طرح مي‌گردد. پس از اين مراحل، نظريۀ كاشت گربنر، نظريه‌هاي مك‌لوهان در حوزۀ تأثير رسانه‌ها، نظريۀ تجربۀ تأثيرهاي تركيبي، مارپيچ سكوت و… در حوزۀ تأثير رسانه‌اي مطرح شده‌اند.
چكيده لاتين :
Since in looking at communication from a process-oriented point of view, the topic of “effect” finds prominence, this article aims at examining the theories of mass media effects, the changes they have undergone, and the ways in which media influence audiences. Meanwhile, focusing on the contents of authentic Islamic texts, including the Quran and authentic Hadiths coming down to us from the Prophet Muhammad and the holy Imams (peace be upon them), the topic of positive effects on audiences will be discussed.
In the field of media studies, much research has been done and various discussions have been presented about the effects of mass media on audience attitudes, assumptions and behaviors, and about their depth and intensity, all appearing in an eighty-year time span. It must be pointed out that almost all such studies agree on the effects of the media as a basic assumption, although there is no consensus about its intensity and power as yet. From a commonsensical point of view, mass media have some degree of effect on ethical issues, beliefs and behaviors.
The historical process of considering the effects of media dates back to early 20th century, beginning with the presumption that media have strong effects on audience members (hypodermic needle theory), later replaced with limited-effect theory. During the same time, a two-step flow hypothesis was also presented. In the 1950s and 60s we can see a re-emergence of powerful-effect model, followed by Gerbner’s cultivation theory, McLuhan’s theories concerning media effects, negotiated media influence, spiral of silence, etc.
