آسيب شناسي تصويرپردازي سينماي ايران از ازدواج؛ با تأكيد بر ديدگاه اسلام

A Critical Study on Marriage Depiction in Iranian Cinema Based on Islamic View

در اين مقاله، ضمن تبيين رويكرد هنجاري اسلام به موضوع ازدواج در حوزه‌هايي مثل «لزوم كمك به فرزندان در جهت تشكيل خانواده»، «سنّ مناسب ازدواج»، «فاصلۀ سنّي همسران»، «همسان‌همسري»، «فرايند همسرگزيني تا ازدواج»، «مؤلفه‌هاي انتخاب آگاهانه همسر» و... تلاش ‌شده است تا روند عمومي بازنمايي ازدواج در سينماي ايران در نسبت با آن مطالعه شود. سؤال اصلي اين تحقيق اين است كه برساختۀ ازدواج در سينماي ايران چقدر با ديدگاه اسلام دربارۀ ازدواج منطبق است؟ اين مطالعه با روش تحليل محتواي كمّي انجام شده است و جامعۀ آماري تحقيق، عبارت است از كل فيلم‌هاي سينماي ايران از سال 1376 تا 1390 كه در آن‌ها يكي از نقش‌هاي اصلي فيلم به‌نحوي با مسئله ازدواج خود درگير مي‌شود. از ميان حدود 150 فيلم كه از اين ويژگي برخوردار بوده‌اند، 116 فيلم در دسترس، جامعۀ آماري تحقيق را تشكيل داده است. تحليل محتواي فيلم‌ها حاكي از بروز شش روند نامطلوب در بازنمايي ازدواج در سينماي ايران است. آسيب‌هاي عمده بازنمايي ازدواج در سينماي ايران عبارت است از: برساختۀ كمرنگ شدن ازدواج به‌مثابه مقوله‌اي غيرجدي، كمرنگ شدن مرزهاي معنايي روابط پيش و پس از ازدواج (تقليل معناي شرعي ازدواج)، هم‌نشيني ازدواج با تنش، تضعيف وجوه آييني ازدواج و بازنمايي غيرواقعي از ازدواج.

In this paper, after defining the normative approach of Islam to marriage in areas such as the difference of sexual desire between men and women, the proper age of marriage, the necessity of helping one's children to marry, couples' age difference, monogamous relationship, compatibility between spouses, the process of seeking a marital partner and elements of informed choice of the spouse, it has been attempted to depict its representation in Iranian cinema. This study has been done with a quantitative content analysis. The research population consisted of Iranian movies from 1997 through 2011, where at least one of the leading roles was given to marriage. The final selection was 116 which were accessible from among 150 movies. The content analysis of the movies signifies instances of undesirable representation of marriage in the Iranian cinema: Lessening the importance of marriage as a serious institution, belittling meaningful boundaries of relations before and after marriage i.e. decreasing its religious sanctity, associating marriage with tension i.e. weakening its appeasing effect, distorting the ritual aspects of marriage, and finally offering an unrealistic treatment of the issue.