پديد آورندگان :
روشندل اربطاني، طاهر دانشگاه تهران , بشير، حسن دانشگاه اما صادق)ع( , پورعزت، علي‌اصغر دانشگاه تهران , حسيني، جمال‌الدين دانشگاه تهران
كليدواژه :
شبكه‌هاي اجتماعي , آيين زيارت , سازگارسازي تعامل دين و رسانه , نظريه برخاسته از داده
چكيده فارسي :
بر اساس نظريۀ رسانه و ديدگاه هاي انتقادي در حوزۀ رسانه و ارتباطات، رسانه اين قدرت را دارد كه محتواي خود را تحت تأثير خواستگاه‌هاي فرهنگي و هويتي به‌ويژه ماهيت سكولاري خود قرار دهد و محتواهاي ديني را تغيير داده و نتيجه‌اي دور از روح و انديشۀ محتواي رسانه‌اي‌شده ايجاد نمايد. عمده اين نظريات تلاش نموده‌اند تا قدرت تسلط فناوري بر فرهنگ را اثبات و تشريح نمايند و از همين رو، برخي در نگاهي نااميدكننده، بين مفاهيم دين و فناوري‌هاي رسانه‌اي مرزي هويتي كشيده‌اند. ظهور شبكه‌هاي اجتماعي مجازي و در پي آن رشد استفاده از آن‌ها براي محتواهاي ديني و آيين‌هاي مذهبي، چالشي نظري ايجاد نموده است كه آيا اين رسانه‌ها نيز قابليت تسلط فرهنگي در بازتاب موضوعات ديني را دارند و اگر اين‌چنين است، چگونه مي‌توان از عدم تطابق و ناسازگاري هويتي آيين‌هاي ديني رسانه‌اي‌شده با موجوديت اصلي خود جلوگيري نمود؟ براي پاسخ به اين سؤالات، آيين زيارت در دين اسلام به‌عنوان يكي از اين موضوعات ديني انتخاب شد و تلاش نموديم تا رسانه‌گري اين آيين در فضاي شبكه‌هاي اجتماعي سازگار با هويت اسلامي در قالب مدلي ارائه شود. بدين منظور، بر اساس مدل پارادايمي نظريه برخاسته از داده، تعداد 14 مصاحبه با مطّلعان اين حوزه شامل صاحب‌نظران و اساتيد دانشگاهي، رسانه‌گران برتر در حوزۀ رسانه‌هاي ديجيتال به‌ويژه افراد باتجربه در رسانه‌گري ديني در فضاي مجازي و همچنين، استفاده‌كنندگان از رسانه‌هاي ديجيتال به‌ويژه شبكه‌هاي اجتماعي با موضوع زيارت انجام شد. در نهايت بر اساس تعداد 31 مقوله استخراج‌شده، مدل پارادايمي ارائه شد. محور اصلي اين مدل مبتني بر فطري‌گرايي رسانه‌گري زيارت قرار دارد كه بر چرخش معنايي از مفهوم كاربر و مخاطب به‌سمت معناي زائر و از معناي رسانه‌گري به معناي خادميت تأكيد دارد. براي تحقق اين موضوع چهار راهبرد ارائه شد.
چكيده لاتين :
According to the media theory and critical views in media and communication, the media has the power to put its content under the influence of its cultural and identity sources especially its own secular quality, hence transform its religious content and create a result which is far from the nature of media-based content. Most of these theories have attempted to prove and explain the technological domination power on culture, leading some people to hopelessly draw a line between the concepts of religion and media technologies. The appearance of virtual social networks, and consequently their increasing usage for religious content and rituals, has created a theoretical challenge: Do these media have cultural domination capacity in representing religious subjects, and if positive, how can we prevent the non-adaptation of media- based religious rituals to the latter's main function? To answer these questions, the Islamic pilgrimage ritual was selected as one of these religious subjects, thus attempting to provide a model of media portrayal of this ritual in social networks in conformity with Islamic identity. To do this, based on the paradigmatic model of the theory derived from data, a number of 14 interviews with related scholars and best digital media experts, especially those dealing with religious media, and also digital media users who are engaged with the issue of pilgrimage in social networks, was conducted. Finally, by relying on 31 derived categories, a paradigm model was presented. The major feature of this model is based on the naturalness of media portrayal of pilgrimage, which emphasizes a semantic shift from the concept of user and audience to the meaning of pilgrims, and from media portrayal concept to serving concept. To achieve this, four models have been presented.
