شناسايي نشانگرهاي روابط در پيشينه‌هاي فراداده‌اي فهرست كتابخانه ملي ايران مبتني بر استاندارد توصيف و دسترسي به منبع ( آر.دي.اي)

مقدمه: هدف پژوهش حاضر، شناسايي نشانگرهاي روابط در پيشينه‌هاي فراداده‌اي فهرست كتابخانه ملي ايران براساس استاندارد توصيف و دسترسي به منبع (آر.دي.اي.) است. روش‌: براي اجراي پژوهش، از روش تحليل محتوا استفاده شد. جامعه پژوهش، پيشينه‌هاي فراداده‌اي مربوط به كتاب‌هاي موجود در فهرست كتابخانه ملي ايران براي چهار خانواده كتابشناختي قرآن، نهج‌البلاغه، شاهنامه و مثنوي (در مجموع، 28213 پيشينه) هستند كه از نظام جامع كتابخانه ملي ايران (رسا) استخراج شدند. روش گردآوري داده‌ها، شامل مشاهده ساختارمند و روش اسنادي است. ابزار گردآوري داده‌ها، يك سياهه وارسي، و ابزار نمايش داده‌هاي تحليل شده، يك ماتريس است. يافته ها: از ميان 544 نشانگر در پيوست‌هاي آي، جِي، و اِم در استاندارد آر.دي.اي. (شامل 150 نشانگر پيوست آي، 346 نشانگر پيوست جِي و 48 نشانگر پيوست اِم)، به‌طور كلي، 62 نشانگر از مجموعه نشانگرهاي پيوست آي، 175 نشانگر از مجموعه نشانگرهاي پيوست جِي، و 48 نشانگر ارائه شده در پيوست اِم (در مجموع، 285 نشانگر) در پيشينه‌هاي فراداده‌اي مورد مطالعه، شناسايي شدند. همچنين از ميان انواع روابط ارائه شده در پيوست آي، براي نشانگرهاي مربوط به ناشران و توزيع‌كنندگان (در سطح بازنمون عيني)، و در پيوست جِي براي روابط بازنمون عيني همراهي، هيچ نشانگري در پيشينه‌هاي مورد بررسي ارائه نشده است. ساير انواع روابط در پيشينه‌ها شناسايي گرديد. بحث و نتيجه گيري: در پيوست آي، بخش نشانگرهاي روابط براي ناشران و توزيع‌كنندگان، شامل نشانگرهايي است كه مربوط به اشياي محتوايي غيركتابي (فيلم، برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني، و مانند آن) هستند و در محدوده جامعه پژوهش حاضر كه پيشينه‌هاي مربوط به كتاب‌ها است، قرار نمي‌گيرند. بنابراين مي‌توان اين‌گونه استنباط نمود كه جامعه پژوهش حاضر، انواع روابط ارائه شده مربوط به كتاب‌ها را در پيوست آي پوشش داده است. همچنين نتايج، بيانگر پوشش كامل نشانگرهاي روابط ارائه شده در پيوست اِم (روابط موضوعي) است. اما در مورد پيوست جِي، جامعه پژوهش حاضر، پوشش كاملي از روابط ارائه شده در اين پيوست را (در سطح «روابط بازنمون عيني همراهي»)، ارائه ننموده است. در نهايت، در اين پژوهش به برخي از محدوديت‌ها و اشكالات موجود در پيشينه‌هاي فراداده‌اي فهرست كتابخانه ملي ايران اشاره شده است.