نيازها و مشكلات سالمندان در فضاي شهري . مورد شناسي: (خيابان‌هاي بخش مركزي شهر قم)

The Needs and Problems of the Elderly in Urban Areas: A Case Study of Central Qom

سالمندي عموماً به دوراني اطلاق مي‌شود كه فرد براثر دخالت عامل زمان به ضعف جسماني مبتلا گردد. محدوديت‌هاي جسمي اين دوران زندگي اهميت سهولت استفاده از محيط‌هاي فيزيكي را دوچندان مي‌سازد. امروزه با افزايش تعداد سالمندان، طولاني شدن عمر و سپري شدن بخش قابل‌توجهي از زندگي افراد در اين مرحله از زندگي، موضوع خلق فضاي شهري دوستدار سالمند به يكي از ضروريات تحقق عدالت اجتماعي تبديل ‌شده است، به همين منظور طي ساليان اخير اقداماتي از سوي مديريت شهري در قالب طرح‌هاي مناسب‌سازي شهري انجام ‌گرفته است، با اين ‌وجود طبق ارزيابي‌ها، فضاهاي شهري، همچنان بسترفيزيكي مناسب و درخور حضور پذيري سالمندان، به‌عنوان بخشي از گروه‌هاي آسيب‌پذير و نيازمند حمايت را فراهم نساخته‌اند. بازشناخت نيازها و مشكلات سالمندان به‌عنوان گروه‌هاي هدف طراحي مي‌تواند اقدامات را با نتايج مؤثرتري همراه سازد. محدوده مطالعه اين تحقيق خيابان‌هاي بخش مركزي شهر قماست كه در آن 150 عابر پياده سالمند (‌50 نفر خيابان ارم، 50 نفر خيابان هدف، 50 نفر خيابان 19 دي) به‌صورت انتخاب تصادفي مورد پرسشگري قرار گرفت. ابزار گردآوري داده‌ها پرسشنامه توأم با مصاحبه است. يافته‌ها نشان داد خروج سالمندان از منزل و رفت آمد پياده در خيابان به‌منظور پاسخگويي به نياز معيشتي با (32 درصد)، نياز عاطفي (33/ 31 درصد)، نياز به امنيت (18 درصد)، شركت در زندگي اجتماعي (10 درصد) و نياز به تفريح (66/8 درصد) است كه در حين تردد عواملي تحديدكننده و تهديد زا نظير پلّه‌ها و سطوح ناصاف، فهم تابلوها و علائم خياباني، نبودن فضايي مكث براي نشستن در طول مسير، ترس از زمين خوردن، برخورد با وسايط نقليه با سرعت زياد و احساس ناامني مانع از حضور آسان، ايمن و عادلانه آنان در فضاي شهري است. طراحي مبلماني به‌منظور ممانعت از عبور دوچرخه و وسايل موتوري از پياده‌روها، استفاده از نرده در كنار سطوح شيب‌دار و تأمين ايمني هنگام عبور عرضي از محور خيابان از خواسته‌هاي اصلي سالمندان در خيابان‌هاي بخش مركزي شهر قم است. در پايان پيشنهادهاي اين پژوهش به ارائه راهكارهاي برنامه‌ريزي حمل‌ونقل بر مبناي اصول «3E» (مهندسي + آموزش، + اجراي مقررات) نيل به كاربست در طرح‌هاي مناسب‌سازي شهري نائل ‌آمده است.

According to evaluations, urban areas have not still provided suitable physical platforms for the attendance of the elderly as members of vulnerable groups who require support. Recognition of the needs and problems of the elderly as the target groups may lead to more effective results. The area under study was the streets of the central section of Qom where 150 elderly pedestrians (50 individuals in Eram Street, 50 individuals in Hadaf Street, 50 individuals in 19 Dey Street) were interviewed randomly. Data collection tools included questionnaires and also interviews. The findings indicated that leaving home and walking in the streets by the elderly is done with the purpose of meeting their subsistence needs (32%), emotional needs (31.33%), security needs (18%), participation in social life (10%) and recreational needs (8.66%) during which such restricting and threatening factors as stairs and rough surfaces, little understanding of street signs, lack of space for sitting along a path, fear of stumbling, collision with high- speed cars and automobiles and feel of insecurity may prevent them from their easy, safe and fair attendance in urban areas. The main demand of the elderly commuting in streets of the central part of Qom is that streets are designed in a way that cyclists and motor-vehicle drivers are prevented from entering sidewalks, installing railing alongside the ramps, providing safety when crossing the street. In the end, a number of solutions are suggested in the field of transportation planning based on the 3E-principle (engineering, education, enforcement) to be practiced in the urban planning.