نقشي در خيال اقتضاي حال نشانه ها در شعر حافظ

The Role of Signs in Hafez' Poems

نشانه شناسي كه اول بار خود را با آراء زبانشناس سوئيسي، «فردينان دو سوسور»، در حوزه مطالعات زباني مطرح كرد، هدف خود را بررسي چگونگي ارتباط دالّ و مدلول در سطوح مختلف زباني قرار داد. نشانه شناسي پيش از آن كه خود يك علم باشد، روشي خاص در بررسي و ارزيابي متون است. هرچند نشانه شناسي از دل مباحث زباني سوسور و به ويژه، مساله ي چگونگي ارتباط دال و مدلول سربرآورده است، اما به حوزه هاي ديگري چون نقد ادبي و بالاخص، نظريه ي خوانش و «حقانيت خواننده» نيز راه يافته است و به نظر مي رسد به غير از جنبه زبانشناختي اين روش، كه عمدتا بر سويه پيام در نظريه ارتباطي «ياكوبسن» متمركز است، بتوان از آن در نظريه هاي مخاطب محور و بالاخص در حوزه بلاغت، براي بررسي تاثيرات مختلف آن بر خواننده بهره گرفت. اين مقاله در نظر دارد ضمن طبقه بندي نشانگان شعر حافظ از حيث ماهوي، به كاركرد متفاوت هر يك بر روي مخاطب بپردازد و سپس، به شناسايي انواع زبان در غزل حافظ، با توجه به دايره نشانگان وي همت بگمارد.

Semiotics, for the first time, was introduced in the field of language studies by Ferdinand de Saussure. The goal of semiotics is to study the relation between signified and signifier. Semiotics is an approach rather than a science. Although Semiotics has been rooted in Saussure's ideas and the relation between signified and signifier, it can also be extended to literary criticism and specifically to reader-response theory. It seems that Semiotics has other applications other than its linguistic function which is mainly based on Jacobson's theory. Semiotics has other functions; for instance it can be used in reader–response theories for investigating the influence of signs on readers. This paper tries not only to investigate Hafiz's poems from Semiotic point of view and to categorize its signs, but also to study the influence of each sign on the readers and also to distinguish different languages Hafiz employs in his sonnets.