عنوان مقاله :
تجربه‌ي ديني حافظ شيرازي بر اساس نظريه‌ي گلاك و استارك
عنوان به زبان ديگر :
Hafez Shirazi’s Religious Experience Based on Gelak and Stark’s Theory
پديد آورندگان :
قهارپور، سهراب دانشگاه مازندران , باقري خليلي، علي اكبر دانشگاه مازندران
كليدواژه :
تجربه‌ي ديني , حافظ شيرازي , نظريه‌ي گلاك و استارك , اميد , ايمان , شناخت
چكيده فارسي :
چالش‌هاي دين در دنياي مدرن و دفاع به ويژه جامعه‌شناسان از كاركردها اجتماعي دين، موجب شد تا جامعه‌شناسي دين در حوزه‌ي پژوهش‌هاي ديني شكل گيرد و پژوهش‌گران اين حوزه را بر آن دارد تا راه‌كارهايي براي عملياتي و اجرايي كردن دين، ارائه نمايند و كاركردهاي آن را در مناسبات و تعاملات اجتماعي نشان دهند. لذا، از اين رهگذر براي دين ابعاد متعدّدي مطرح نموده و آن را به عنوان پديده‌اي چند بُعدي، معرّفي كردند. نظريه‌ي گلاك و استارك از جمله مهم‌ترين نظريه‌هاي مطرح در حوزه‌ي مذكور است. در اين نظريه براي دين پنج بعد، ذكر شده:1. اعتقادي؛ 2. مناسكي؛ 3. تجربي؛ 4. فكري 5. پيامدي. تجربه‌ي ديني از عناصر مشترك همه‌ي اديان و يكي از ابعاد مهم دين و در حكم جوهر آن مي‌باشد. در تجربه‌ي ديني بر احساس كه منبع ژرف دين است تأكيد مي‌گردد. در حقيقت، بعد تجربي دين شيوه‌اي براي احساس حضور خداوند در درون مي‌باشد. گلاك و استارك براي تجربه‌ي ديني چهار شاخص برشمردند:1. شناخت؛ 2. توجّه؛ 3. ايمان و 4. ترس و بيش‌تر، كاركردهاي اجتماعي آن‌ها را مورد توجه قرار دادند. حافظ شيرازي، به عنوان شاعرِ مسلمانِ عارف، صاحب تجربه‌هاي ديني است. شناخت حافظ، شهودي و مبتني بر شيوه‌ي عاشقانه است. عشق در تجربه‌ي حافظ، پديدآورنده‌ي پايدارترين نظام اجتماعي استوار بر مناسبات و تعاملات انساني است و توجّه يا نيايش، بيداري و تعادل در رفتار اجتماعي را در پي دارد. ايمان، تعيين‌كننده‌ي نحوه‌ي عمل و معنابخش زندگي است و عدالت محوري و عمل‌گرايي، دو كاركرد عمده‌ي اجتماعي ايمان حافظ است. ترس در تجربه ديني حافظ راهي ندارد و حافظ اميد را به جاي آن مي‌نشاند؛ زيرا ترس مربوط به آينده است؛ در حالي كه حافظ اهل اغتنام فرصت و طالب زندگي در زمان حال است.
چكيده لاتين :
The religious challenges in the modern world and the sociologists' defense of social performance of religion lead to the formation of the sociology of religion in the field of religion studies and make the researchers of this field propose some ways to make religion practical and show its practicality in social performances. Thus, from this perspective, religion is considered multidimensional. Gelak and Stark's theories are considered as influential theories in this field. Five dimensions are considered for religion in their theory: one is related to belief, another one is ritual, the third one is experimental, the forth one is mental and the fifth one is consequential. Religious experience is a common feature in all religions and is the essence of religion. In religious experience the emphasis is on emotion which is the deep source of religion. In other words, the experimental dimension of religion refers to the way one feels God in his heart. Gelark and Stark present four factors for religious experiment: recognition, attention, faith, and fear and mostly study their social applications. Hafez Shirazi, as a Muslim and a mystic poet, has religious experience. Hafez' understanding is based on intuition and love. Love in Hafez’ experience creates the most stable social system which is based on human relations leading to pray, awareness and balance in social interactions. Faith shows us how to behave and gives meaning to life. Justice and practicality are two important functions of Hafez's social religion. Fear has no way in religious experience of Hafez and he replaces it with hope, since fear associates with future while Hafez seizes the day and appreciates living at the present moment.
