تامس هابز و بنيادگذاري انگارة‌ جديد شهروندي

Thomas Hobbes and Founding of New Idea of Citizenship

فهم‌انگاره‌ شهروندي مدرن عمدتاً با تكيه بر رهيافت‌هاي تاريخي-اجتماعي و بعضاً حقوقي صورت مي‌گيرد و در اين ميان سهم رهيافت فلسفي به مقوله‌ي شهروندي در معناي جديد آن، چندان پررنگ نيست. در اين مقاله از منظر بحث در فلسفه‌ سياسيِ مدرن، خاستگاه‌هاي اساسيِ تلقيِ مدرنيستي از مقوله‌ي شهروندي را با تمركز بر آراء تامس هابز بررسي مي‌كنيم. به‌زعم نگارنده فلسفه‌ سياسي هابز واجد دلالت‌ها و تضمنات بنياديني براي انگاره‌ شهروندي مدرن است. آنچه در كانون اين دلالت‌ها و معاني مي‌تواند مقّوم استدلال ما مبني بر نقش بنيان‌گذار براي هابز در بحث از شهروندي مدرن باشد، دو اصل اساسي است: نخست ايده‌ «فرد»؛ ايده‌اي كه به‌عنوان يكي از مهم‌ترين نقاط گسست فلسفه‌ سياسي جديد از قديم، تكيه‌گاه اصليِ انگاره‌هايي چون شهروندي در قاموس مدرنيستيِ آن محسوب مي‌شود. دوم تبديل‌شدنِ قانون طبيعي به حقوق طبيعي، يا به عبارتي، تبعيّتِ قانون طبيعي از حقوق طبيعي كه به بنيادگذاري دولت مدرن بر اساسِ فردگراييِ پيش‌گفته منتهي شد. اگر بتوان ايده‌ «فرد صاحبِ حق بي‌قيد و شرط در وضعِ طبيعي» را به‌عنوان مبناي تلقيِ جديد از سياست منظور كرد، آن‌گاه هابز به‌عنوان طراح اصليِ اين ايده در دوره‌ مدرن، به‌نوعي بنيادگذار شهروندي مدرن نيز هست.

The understanding of the modern notion of citizenship is mostly based on the sociohistorical and partly legal approaches and the contribution of the philosophical approach is not as considerable as we think it deserves. We attempt in this article to take the Hobbesian roots of the modernist notion of citizenship into consideration from philosophical point of view. We think that Hobbes's political philosophy has the fundamental implications for the new notion of citizenship.These implications are so fundamental that we may speak about Thomas Hobbes as the founder of the modern idea of citizenship. It seems that there are two principles on which he grounded his status as the founder of the modern idea of citizenship:The first is the idea of "individual"; it is one of the most important rupture points that separate the new political philosophy from the pre-modern one and meanwhile the substantial backrest of the some new notions such as the modern citizenship. an‎d the second is replacing the natural law by the natural right or subordinating the natural law to the natural right. This transfiguration led to the individual-based modern state. In this article, we will show that if we can suppose the idea of "the individual possessed unconditional right in the state of nature" as the foundation of the new approach to politics, then we can call Thomas Hobbes as the founder of modern citizenship because he was the original designer of this type of individuality from the political point of view.