علل انحطاط تمدن اسلامي از منظر استاد مطهري با تأكيد بر تحليل محتواي كتاب داستان راستان

The Reasons for the Decline of the Islamic Civilization from Motahari's Perspective with Emphasis on the Analysis of Dastan Rastan

علل انحطاط تمدن اسلامي از موضوعاتي است كه ذهن انديشمندان بسياري را به خود جلب كرده است و نظريه ‌پردازان زيادي هم از منظرهاي گوناگون نظريه‌هايي در تبيين اين موضوع بيان كرده‌اند. استاد مرتضي مطهري ازجمله انديشمندان ايراني است كه اين موضوع سال‌ها دغدغه ذهن او بوده و براي بررسي اين موضوع نقشه راه همه‌ جانبه‌اي ترسيم كرده است. ايشان معتقد بود اصلاح نگرش بر اصلاح عمل مقدم است؛ پس براي بهبود عملكرد افراد جامعه ابتدا بايد نگرش آنها را اصلاح كرد. همچنين، نقطه آغاز اين حركت اصلاحي، عموم مردم هستند؛ زيرا هر اصلاحي از سطح عموم آغاز مي‌شود و به سطح خواص و حاكمان مي‌رسد. بر همين اساس، استاد مطهري كتاب داستان راستان را نوشت تا نوجوانان را مخاطب اين اصلاح نگرش قرار دهد. اين پژوهش به كمك روش تحليل محتواي كيفي در پي استخراج مفاهيمي است كه استاد مطهري در اين كتاب به مخاطب جوان خود منتقل مي‌كند. همچنين، در پي بررسي ميزان انطباق مفاهيم مندرج در اين اثر با دورنمايه، نقشه راهي است كه ايشان براي احياي تمدن اسلامي ترسيم كرده بود. بر اساس نتايج پژوهش، مقوله‌هايي كه در تحليل محتواي اين اثر به‌دست آمد تا حد بسيار زيادي با نظريه استاد درباره علل انحطاط تمدن اسلامي منطبق است.

"The reasons for the decline of the Islamic Civilization" is a topic which has attracted many intellectuals and a lot of theorists have asserted various views to elaborate the subject. Morteza Motahari, one of the Iranian thinkers, had been preoccupied with the issue for years and had depicted a thorough roadmap to study the subject. He believed that reforming an attitude is prior to reforming an action, hence to improve the function of people in society, it is essential to transform their attitudes. Furthermore, the beginning of this reformation depends on people, because any reformation originates from the public and then moves towards the ruling class and the elites. Accordingly, Motahari wrote Dastan Rastan[1] to address the youth to the reformation of their views. The present study, through the method of qualitative-content analysis is seeking to extract the concepts that the philosopher was conveying to his young audience. Moreover, this study is trying to scrutinize the amount of conformity between the mentioned concepts of the work and the idea of the roadmap which Motahari illustrated for the revival of the Islamic Civilization. The findings of this study prove the issues achieved by the content analysis of the book are intensely in agreement with the philosopher's theory about the reasons of the decline of the Islamic Civilization.