كليدواژه :
سواد رسانه اي , تلگرام , دانش انتقادي , رسانه هاي اجتماعي
چكيده فارسي :
در اين مقاله نخست مفهوم “سواد رسانه‌هاي اجتماعي” تعريف شده و با توجه به فراگيري تلگرام در ايران، سواد رسانه‌هاي اجتماعي در اين برنامة پيامرسان سنجيده و عوامل مؤثر بر آن مشخص شده است. در بخش نظري، با مرور مفاهيم و نظريه‌هاي موجود دربارة سواد رسانه‌اي، چارچوب نظري سواد رسانه‌هاي اجتماعي پيشنهاد شده است كه از سه سطح دسترسي و آگاهي، درك و دانش انتقادي و ساخت و درگيرشدگي تشكيل مي‌شود. براي گردآوري داده‌ها، به منظور سنجش اين سطوح از روش پيمايش آنلاين استفاده شد. همچنين، با استفاده از روش نمونه‌گيري در دسترس و هدفمند، پرسشنامه در كانال‌ها و گروه‌هاي تلگرامي به مدت يك هفته ارسال شد. در اين مدت 574 پاسخنامه دريافت شد؛ كه 564 عدد از آنها قابل قبول بود. با تحليل داده‌هاي به دست آمده، ميزان سواد رسانه‌هاي اجتماعي در هر سطح مشخص شد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد، بر خلاف آنچه تصور مي شود، سواد رسانه‌هاي اجتماعي در بين كاربران ايراني خيلي پايين نيست. همچنين كاربران بيشتر در كانال/گروه‌هاي علمي و شغلي عضو هستند و بيشتر در همين گروه‌ها فعاليت دارند. پس از اين گروه‌ها، گروه‌هاي خانوادگي، دوستي و خبري قرار دارد. علاوه بر اين، يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه سواد رسانه‌هاي اجتماعي تحت تأثير متغيرهاي درآمد، جنسيت، شغل و رشتة تحصيلي قرار دارد. اين مقاله مفهوم جديدي براي سنجش سواد رسانه‌اي در رسانه‌هاي اجتماعي به دست داده است، همچنين روش‌شناسي آن مي‌تواند مبنايي براي مطالعات آتي فراهم كند؛ نوع تازه‌اي از روش پيمايش در آن استفاده شده است كه در عين كمّي بودن از تكنيك‌هاي سنّت كيفي بهره مي‌برد.
چكيده لاتين :
This paper intends to provide a basis for theorizing the concept of “Social Media Literacy” (SML) and then measure it among Iranian users of Telegram. This study chose Telegram as its research field because of its popularity in Iran. The proposed framework for measuring SML consists of three levels of access and awareness, critical understanding and knowledge, and finally creativity and engagement. The study was conducted using an online questionnaire. The sample population was chosen based on a combination of purposive and convenience sampling methods. The questionnaire was accessible through Google Drive for a week in December 2017. During that week, 574 responses were received, 10 of which were not acceptable. Although, this was a quantitative research in its essence, but attempts were made to validate it more and more by using qualitative techniques in designing the questionnaire. The results show that Iranians’ SML is higher than what is supposed to be. In fact, analysis of the data confirms that a great number of users, when facing fake posts, generally understand that they are not real. A minor part of users, of course, show their opposition and send feedback to senders or discuss it in Telegram’s groups. Moreover, the study shows that there is a positive correlation between SML and income, gender, career and studying field variables.
