مقايسه فرهنگ و دانش بومي با دانش رسمي در حوزه آبخيزداري

Comparison between Native and Official Culture and Knowledge

در راستاي تحقق توسعه پايدار روستايي با جهت گيري محوريت مردم در امر توانمند سازي آنان، دانش بومي مهمترين بخش از نظر باورها، ارزش ها، روش ها و آگاهي محلي را در بر مي گيرد. تجربه نشان مي دهد كه دانش بومي نه تنها با دانش رسمي تعارض و تناقض ندارد بلكه مكمل آنان نيز مي تواند باشد. دانش بومي قابل دسترسي، قابل فهم، كارآمد و ارزان است و طريقه ي انتقال آن نيز شفاهي است. اين دانش پويا بوده و طي زمان آبديده شده و در بطن محيط طبيعي و اجتماعي محلي تكامل يافته است با شرايط بومي و منطقه اي كاملا سازگار مي باشد و به بهره بردارن روستايي در مورد مديريت پايدار آبخيزها كمك نموده تا نقش فعال تري در توسعه پايدار منابع طبيعي ايفا كنند. هدف اين مطالعه ارزيابي سطح دانش روستاييان در زمينه فناوري هاي حفاظت آب و خاك در پروژه هاي آبخيزداري است. با استفاده از يك مطالعه موردي از طريق گروه هاي متمركز، مصاحبه و پرسشنامه داده ها با مشاركت كارشناسان استان و روستائيان حوزه هاي آبخيز شهيد رجايي يانسر استان مازندران به دست آمده. يافته ها نشان داد كه امكانات و تسهيلات اوليه زندگي در سطح اكثر روستاهاي مورد مطالعه در حد متوسط بوده و روستاهاي مورد بررسي در حوزه هاي مختلف از تنوع اقليمي و آب و هوايي و نيز ميزان دور افتادگي متفاوتي برخوردار بودند. همچنين وابستگي شديد بهره برداران به منابع طبيعي حوزه و محدوديت منابع معيشتي خانوارها منجر به فشار بيش از حد آنان بر منابع طبيعي و تشديد تخريب منابع گرديده است. كارشناسان مهمترين بحران هاي مربوط به منابع طبيعي حوزه ها را تخريب جنگل ها و مراتع؛ سيلاب ها؛ كاهش منابع آبي و كمبود آب، فرسايش خاك؛ جمع شدن رسوب پشت سد و بندها؛ و تخريب حاشيه رودخانه ارزيابي نمودند. ديدگاه ها بر آن بود كه بهره برداران بايد در مورد وقوع، علل و اهميت اين بحران ها همچنين شتاخت و اهميت عمليات آبخيزداري، چگونگي انجام كار و حفاظت و نگهداري همه عمليات آگاهي و مهارت زيادي داشته باشند. اين مطالعه مشخص نمود كه ارزيابي ها و اوليت بندي ها كه صرفاً از سوي كارشناسان انجام مي شود با ارزيابي هاي ناشي از ابعاد گوناگون مخصوصاً بررسي هاي ميداني، اطلاعات موجود و مردم تفاوت داشته و بسياري موارد دانش و اطلاعات عميق مردم در مورد اكو سيستم ها و گونه هايي كه با آنها در تماس هستند كمتر از آنچه واقعا هست ارزيابي گرديده بنابراين مهمترين اولويت آموزشي بايد بر حول محور دانش بومي و ايجاد تعامل بين دانش بومي دانش رسمي باشد. در فرايند سريع صنعتي شدن جهاني بيشترين آسيب به بخش كشاورزري وارد شده سهم عمده آن نيز نصيب جهان سوم شد. زيرا روش هاي بومي آزمون پس داده خود را رها كردند

In the course of realization of constant development of villages with people-based orientation aiming at their empowerment، the native knowledge is the most significant part of development in terms of local beliefs، values، methods and knowledge. Experience shows that not only is the native knowledge not inconsistent with the official one، but it can also complement it. Native knowledge is accessible، comprehensible، efficient، and inexpensive and is transmitted orally. This knowledge has been dynamic، has completed in nature and local communities، is consistent with native and regional conditions and has helped villagers in stable management of water-yielding places so that they would have more active role in development of natural sources. The present study aims at evaluating the level of knowledge of villagers in the field of water and soil protection technology. The data are gathered through using focused groups، interviews، questionnaires along with participation of experts of water-yielding areas of Shahid Rajaie Yanser، Mazandaran Province. The findings show that the primary living facilities in most villages under study are at an average level and that villages in different areas have various climate and weather. Also، the heavy dependence of villagers on natural sources and limitations in family income sources has led to pressurizing and destruction of natural sources. Experts consider destruction of jungles and grasslands، floods، decrease in water sources and shortage of water supply، soil erosion، accumulation of sediments behind dams and destruction of river edges as the most important crises related to natural sources. They believe that utilizers should have great skill and knowledge when it comes to occurrence، reasons and significance of such crises and also significance of operations of wateryielding utilization and its protection. This paper reveals that evaluations and prioritizations of experts are quite different from the evaluations made based on popular knowledge. In many cases the knowledge and information of people about ecosystems and species they are in contact with are less than what is really there. Therefore، the most important educational prioritization should deal with native knowledge and establishment of interaction between the native and official knowledge. In the world industrialization process، agricultural section، especially in the third world has witnessed the most damages، because native methods have left their once tried experience.