نقد و بررسي بحران‌هاي درون حكومتي عصر هرمزد چهارم

A criticism on within governmental crisis of forth Jupiter

حكومت ساساني با اتكاء به دو اصل اساسي و انقلابي تمركز دين و دولت با ساختار سياسي- نظامي قدرتمندي شكل گرفت. اين حكومت در ابتدا با پشتيباني نيروهاي قدرت­گراي اشرافيت درباري متكي بود و اين عاملي براي فزوني اقتدار چنين گروه ­هايي در تمام امور لشكري و كشوري شد . چنين روندي به تناوب قدرت و ضعف شاهان تا دوره قباد و خسرو اول تداوم يافت. با ظهور قباد و پسرش خسرو ، روند جدايي و تنش ميان پادشاه و اشرافيت درباري نمايان شد كه به شكل بحران در ساختار سياسي و اجتماعي و نظامي ظهور كرد.در اين ميان اصلاحات خسرو اول در راستاي افزايش تمركز قدرت در دست پادشاه و جلوگيري از بحران­آفريني گروه­هاي قدرتمدار حاكم اشرافيت درباري در تشكيلات حكومتي با كاميابي مواجه شد. ولي اصلاحات نتوانست زمينه‌هاي قدرت­خواهي اشرافيت را با نظم نوين منطبق نمايد. با اين رويكرد در عصر پادشاهي هرمزد چهارم، اشراف و اعيان در راستاي قدرت از دست رفته و كسب نفوذ در هرم قدرت سياسي وارد كارزار با حكومت شدند. هرمزد كه خود شاهد تنش­ها و تقابل­هاي اقشار بالادست در حكومت­هاي قبلي بود، در مسير كاهش و تزلزل پايه­ هاي قدرت آنان گام نهاد. هدف وي بيشتر تداوم اصلاحات از بالا به پايين در راستاي پيشگيري از وقوع شورش­ها و ناآرامي­ها و ايجاد امنيت سياسي و اجتماعي و حفظ جايگاه تاج و تخت شاهي و تداوم استبداد سياسي در رأس هرم قدرت سياسي و تمركزگرايي در سيستم حكومتي بود. با اين وجود اجراي چنين سياستي نه تنها بحران­هايي را در دربار و دستگاه حكومتي فراهم نمود، بلكه به شكل كودتاي نظاميان و با حمايت اشرافيت سياسي و روحانيان، پادشاهي هرمزد را در آتش كينه و خصومت رقابت­ها گرفتار ساخت . اين پژوهش تلاش دارد زمينه­ها و علل تضاد و تقابل­هاي درون حكومتي عصر هرمزد چهارم و ميزان تاثيرگذاري آن بر ساختار سياسي و اجتماعي حكومت ساساني را مورد نقد و تحليل قرار دهد.

The Sassanid reign was formed with reliance on two basic and revolutionary principles of religion and government concentration and a powerful political-martial structure. This reign was at first reliance on the support from the power-oriented forces of royal court which resulted in an increase of the power of such groups relating to all martial and civil (state) affairs. Such trends were continued until Ghobad(G.) and Khosrow according to the periodicity of the might and weakness of the kings.by the manifestation of Ghobad(G.) and his son Khosrow the process of division and tension between king and the royal court became visible which appeared as a crisis in political and social and martial structures. While the mentioned events were taking place reformations and corrections of Khosrow the first in the event of increasing the power concentration in king`s hand and preventing playing crisis of power groups relating to the royal courts in governmental organizations succeeded. Yet the corrections could not match the basis of royal families` domineering with new and modern order and regulation. With this approach in the fourth Jupiter`s epoch, the royals and the grandees entered a fight with the government in the event of the lost power and acquisition in political power pyramid. In spite of the fact that Jupiter himself was a witness to the tensions and mutuality of upper stratums in previous governments, stepped up to decrease and instability of their power. His purpose was a top-down correction continuity in the event of preventing the riots and chaos and to form a political-social security and keeping the throne in order to progress through the political tyranny on top of the political power pyramid and centralization in governmental system. However executing and performing such policies not only started several crisis in the administration, but also it started a martial coup d`etat and with the support of the political royalty and the clergy, tied up Jupiter`s kingdom in the flames of competitions and enmities.This research tries to review and haul the basis and reasons of opposition and syzygy within government in the fourth Jupiter`s epoch and the amount of its effectiveness and influence on Sassanid`s political and social structure.