تاريخ قم: بررسي منابع و مصادر اطلاعات

Tarikh-e Qom: Survey information sources

نظر به سندي بودن دانش تاريخ، اعتبار نوشته­ هاي تاريخي، در گام نخست، بستگي به ميزان وثاقت منابع، مآخذ و هم­چنين چگونگي استفاده از آنها دارد. بدين سبب منبع­ شناسي نوشته ­هاي تاريخي بويژه تواريخ محلي كه عمدتاً با چاشني وطن ­دوستي نگاشته شده، ضروري مي­نمايد. پژوهش حاضر ضمن بررسي منابع اطلاعاتي مولف تاريخ قم، به نحوه استفاده وي از آنها نيز پرداخته است. يافته­ ها نشان مي­دهد مولف مضاف بر منابع رايج مورد استفاده مورخين مسلمان، به صورت گسترده از منابع اسنادي- هر چند براي آنها هويتي مستقل از منابع كتابي قايل نبوده است- و هم­چنين مشاهدات باستان­شناختي در گزارش­هاي خود بهره برده است. وي گاه ضمن مبنا قرار دادن اسناد و گزارش­هاي ديواني، ديگر اخبار و روايات را بر محور آنها سنجيده است. قمي اگرچه آگاهانه از آثار باستاني و بناهاي قديمي به عنوان منبع اطلاعاتي استفاده نكرده است اما در مواضع مختلف در راستاي بسط توصيفات و تكميل گزارشات خود به آنها اشاره كرده است.

As regard to the document of knowledge of history, historical writings credits, in the first step, depends on the reliability of sources and how to use them. Thus, the bibliography of historical writings, especially local histories mainly written by feelings of patriotism, is necessary. The present research meanwhile, study information resources of author of History of Qom, also discussed about how he used them. Reserch findings represents that author in addition to the common resources which are used by muslim historians, widely from documentary sources - though not paid for their independent identity from the source book - and also he has benefited from archaeological observations in their reports. Qomi on the underlying court documents and report, he measured other news and reports on the basis of them. Qomi although not used the monuments and old buildings as a source of information , but in different positions he has pointed out to them in order to develop descriptions and complete the report