بررسي انتقال تصوف با تكيه بر سير تاريخي نظريه وحدت‌ وجود از ابن عربي تا بيدل

A Survey of the Spread of Sufism in India with an Emphasis on the Historical Development of Pantheism from IbnArabi to Bidel

عرفان و تصوف اسلامي بهزعم پارهيي از محققين خاستگاهي شرقي دارد و از اديان هند و بودايي به انحاي گوناگون به جهان اسلام راه يافته است. آموزه هاي وحدت وجودي هندي، ابتدا مكتب خراسان از تصوف را تحت تاثير قرار داد و سپس از اين طريق در مكتب عراق نيز تاثير گذاشت. محيالدين ابنعربي اندلسي به عنوان موجد و يا حداقل مدون عرفان نظري يا حكمت فلسفي، در عرفان و تصوف تاثير فراوان نهاده است. آثار ابنعربي همراه با شرح ها و تفسيرها و حتي انتقادها و تكفيرها، مرزهاي ممالك اسلامي را درنورديد و از منتهي اليه غرب، به هندوستان در اقصي نقاط شرق كه خارج از مرزهاي جهان اسلام بود، رسيد. ميرزاعبدالقادر بيدل عظيم آبادي كه درايران به دهلوي مشهور است ازآراي عرفاني ابن عربي تاثيرفراوان پذيرفته است،به گونه يي كه مي توان او را بقيه السيفشارحين ابن عربي دانست. بيدل علي رغم شهرت و محبوبيت فراواني كه بين فارسي زبانان شبه قاره و آسياي ميانه دارد،در ايران به خوبي شناخته نيست. اين مقاله با ديدگاهي تطبيقي به بررسي انتقال تصوف و همراه با آن، شعر پارسي به هندوستان مي پردازد، سپس تاثير آراي ابن عربي در مهم­ترين مساله تصوف و عرفان، يعني وحدت وجود را در آثار بيدل با ذكر شواهد بررسي مي نمايد.

Contrary to some researchers, Islamic Sufism has the East as its origin and through various ways from Buddhism and other religions in India found its way into the Islamic world. The pantaistic ideas current in India fist appeared in the Khorasan school of Sufism and from there found its way into the Iraqi school of Sufism. Mohialdin of Arabi of Andalusia who is credited with the creation or at least the arrangement of Sufism and its philosophy, has to a great deal influence Sufism. The works of Ibn Arabi accompanied with their explications, criticism or even excommunications spread through the Islamic word and even found their way in the remotest parts of the East outside its borders. Mirza Abdolghader Dehlawi known in Iran as Dehlawi has been much influenced by the ideas of IbnArabi, so far that he can be considered as the greatest commentators on the ideas of Ibn Arabi. Bidel, despite being famous and popular in the Persian-speaking Indian subcontinent and middle Asia, is not much known in Iran. This research through a comparative traces the transfer of Sufism to India. Then analyzes the influence of the Idea of Ibn Arabi on Sufism and specially the idea of pantheism which is found in the poetry of Dehlawi.