موانع توسعة اقتصادي ايران از منظر سفرنامه‌نويسان خارجي(از دورة صفويّه تا پايان قاجاريّه)

(Barriers to Economical Development of Iran from the Point of View of Foreigner Logbook Writers (fromSafavids to Qajar

سفرنامه‌ها و خاطرات اتباع كشورهاي ديگر و غيرايرانيان در زمرة منابع و اسناد مهمّي هستند كه جهت بررسي و پژوهش پيرامون تاريخ ايران ـ به ويژه در محدودة حاكميّت صفويّه تا پايان قاجاريّه ـ نظر داشت و مراجعة به آنها لازم و غيرقابل انكار است. بسياري از اين منابع ـ به رغم منابع داخلي ـ بيشترين توجّه خود را به مباحث و مقولات اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و ديگر امور روزمرّه و مبتلابة جامعه و مردم مبذول داشته‌اند. مقولة اقتصاد و وضعيّت اقتصادي ايران به لحاظ اهميّت و ارتباط تنگاتنگ آن با زندگي مردم و حكومتها در گزارش‌ها و يادداشت‌هاي آنان جايگاه مهمّي به خود اختصاص داده است. در پژوهش حاضر سعي شده تا با تكيه و رويكرد توصيفي ـ تحليلي، عوامل و موانع عقب‌ماندگي و عدم توسعة اقتصادي ايران در دوره‌هاي ياد شده از منظر سفرنامه‌نويسان خارجي به بحث گذاشته شود. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه عنوان و موضوع ياد شده از نكات كمابيش مورد توجّه بوده و هر يك از آنان معطوف به مطالعات، برداشت‌ها و مشاهدات خود عوامل و موانعي را ـ كه به طور عمده دروني مي‌باشند ـ مطرح و مورد گزارش قرار داده‌اند.

Logbooks and memories of foreign nationals and non-Iranian are among important sources and documents, which should be considered for investigating and researching about Iran history especially between periods of Safavid and Qajar dynasties, and referring to them is necessary and irrevocable. Most of these sources – in spite of internal sources– paid most of their attention to the discussions and topics about social, economical, and cultural and other daily and frequent affairs of society and people. Economic and economical status of Iran hasoccupied an important place in their reports and writings since they have an interconnected and critical relation with people’s life and governments. In the present article it has been tried to discuss reasons and barriers of economical underdevelopment and hindrance in the aforesaid periods from a descriptive – analytic point of view. Findings of this study show that the mentioned topics were among the noteworthy ones and each has reported reasons and hindrances according to studies, their own observations and understanding.