نقش صنايع آلماني در نوسازي صنايع ايران در دوره رضاشاه پهلوي

ROLE OF GERMAN INDUSTRIES IN RENOVATION OF IRAN INDUSTRIES IN REZA SHAH PAHLAVI’S REIGEN

آلماني­ها همزمان با سلطنت رضاشاه پهلوي در ايران تبديل به يكي از قدرت­هاي اقتصادي مهم شدند. آنها كه به دنبال فروش محصولات خود و تهيه مواد خام براي كارخانه­ هايشان بودند، ايران را علي­رغم نفوذ ابرقدرت­هاي بزرگ جهان ، كه مانع اصلي ورود آنها به حساب مي­ آمدند، به عنوان بازار هدف انتخاب كردند. حكومت ايران هم كه مي­خواست از نفوذ انگليس و شوروي در خاك خود بكاهد و علاقمند به نوسازي صنايع سنتي خود بود،از اين روابط استقبال كرد. ملي گرايي سياسي و وجود اشتراكات نژادي ميان هر دو كشور هم به اين مسئله كمك مي­كرد. آلماني­ها تمايل به فروش محصولات مختلف خود، از جمله كارخانه­ هاي صنعتي داشتند كه ايران هم از آن استقبال مي­كرد. به همين دليل بود كه تعداد فراواني از كارخانه ­هاي سبك و سنگين آلماني به ايران فروخته شد؛ صنايع مختلفي مثل : صنايع نساجي، فولاد، ارتباطات، صنايع غذايي و بسياري ديگر از كارخانه­ هاي كوچك و بزرگ كه در مالكيت دولت يا سرمايه­ گذاران بخش خصوصي بود. در كنار اين صنايع مدارس فني با تدريس مدرسين آلماني در ايران شروع به كار كردند كه وظيفه آموزش نيروهاي فني را برعهده داشتند و مي­توانستند در انتقال تكنولوژي مؤثر واقع شوند. اين سبك از روابط سياسي ـ اقتصادي توسط ايران آن سال­ها كمتر تجربه شده بود و بطور كلي مي توانست در قالب روابط برد –برد ميان دو كشور به اقتصاد و توسعه صنايع هر دو كشور كمك كند. در تحقيق حاضر، با روش توصيفي و تحليلي و با استفاده از اسناد و مدارك آرشيوي و كتاب­ها و مطبوعات دوره مورد پژوهش، به بررسي فعاليت صنايع آلمان در ايران عصر رضاشاه پهلوي پرداخته شده است. هدف اين پژوهش بررسي ورود و استقرار صنايع سبك و سنگين آلماني و تأثير آن بر نوسازي صنعتي ايران در دوره پهلوي اول است. اين تحقيق به دنبال پاسخگويي به اين پرسش است كه ورود صنايع آلماني به ايران در عصر رضاشاه پهلوي چه تحول كمي و كيفي در جهت نوسازي صنايع سنتي ايران ايجاد كرد. جهت يافتن پاسخ اين پرسش، ابتدا بطور كوتاه اوضاع ايران و آلمان پيش از برقراري اين روابط بررسي شده و پس از ورود به دوره مورد پژوهش ورود صنايع مختلف آلماني به ايران، قراردادهاي منعقد شده، انگيزه ­ها و موانع بين­ المللي اين فعاليت­ها مورد بررسي قرار گرفته است.

The Germans were transformed into one of the important economic powers in Reza Shah Pahlavi’s terms of office. Looking for selling their products and preparing raw materials for their factories, they selected Iran as their target market, despite influence of the world superpowers that were the main obstacles for them. Iranian government that wanted to reduce British and Soviet unio‎n influence, and wanted to renovate its traditional industry, welcomed the relations. Political nationalism and common racial interactions between the two countries used to help this relationship. The Germans were eager in selling their different products, including industrial factories, and Iran was also interested in that. It was the reason that a lot of light and heavy German factories were sold to Iran; various industries such as: textile industries, steel industries, communication, food industries and many other large or small firms that were owned by the government or private sector. Along with these industries, technical schools started work with German instructors, who had the duty for instructing technical forces and could be effective in transfer of technology. This style of political-economic relations were experienced a little by the Iranians.
In conducting descriptive/analytical method and using archive documentations, publications and books for the research period, the present research deals with analyzing the activities of German industries in Iran during Reza Shah Pahlavi era. The aim of this study is investigating the importation and deploying light and heavy German industries and their effects on Iran’s industrial renovation during the first Pahlavid dynasty king. We are trying to find the answer to the question regarding qualitative and quantitative transformations in renovating Iranian traditional industries, by importation of German industries in Reza Shah Pahlavi era. To find the answer to the question, Iran and Germany situations before holding these relations are explained briefly. After considering the studying period for the importation of different German industries, the concluded contracts, motivations and international hindrances for these activities shall be investigated.