تأثير خشكانيدن شيميايي قبل از برداشت بر زمان برداشت و كيفيت دانه برنج

(.Effect of Preharvest Chemical Desiccation on Harvest Time and Grain Quality in Rice (Oryza sativa L

به منظور كاهش خسارت ناشي از بارندگي در زمان برداشت محصول برنج از طريق كاهش سريع رطوبت گياه با استفاده از محلول پاشي خشكاننده شيميايي كلرات سديم و بررسي تأثير آن بر عملكرد دانه و صفات كيفي آن شامل، كارايي تبديل برنج سفيد، درصد و سرعت جوانه‌زني بذر، ميزان شكستگي بذر، ميزان ترك بذر، مقدار آميلوز، دماي ژلاتيني شدن و ميزان قوام ژل، آزمايشي در سال 1383 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 5 تيمار و 3 تكرار روي برنج رقم درفك در مؤسسه تحقيقات برنج كشور (رشت) به اجرا گذاشته شد. تيمارها شامل درصدهاي مختلف رطوبت دانه جهت تعيين زمان مناسب محلول پاشي بود. درصد رطوبت براي تيمارهاي آزمايشي به ترتيب24 تا 28 درصد (M1)، بيست و دو تا 24 درصد (m2) ، بيست تا 22 درصد(M3) ، هجده تا 20 درصد (M4) و تيمار شاهد( M5 كه در آن هيچ گونه محلول پاشي صورت نگرفته و زمان برداشت به صورت متداول انجام شد) بود. نتايج نشان داد كه اكثر تيمارها، رطوبت دانه و رطوبت اندام‌هاي هوايي گياه را نسبت به شاهد به طور معني‌داري كاهش دادند اما تيمارهاي M2 و M3 بهترين تأثير را در كاهش رطوبت گياه داشتند، به طوري كه در تيمار M2 و تيمار M3 برداشت محصول به ترتيب 12 و 8 روز زودتر از شاهد انجام شد. در تيمار M1 به دليل رطوبت بالاتر دانه‌ها و عدم همزماني در رسيدگي محصول پنجه‌هاي مختلف يك بوته، تعداد زيادي از خوشه‌ها به حالت نارس خشك شده و برخي از صفات مطلوب خود را از دست دادند و در تيمار M4 برداشت محصول فقط 2 روز زودتر از شاهد انجام گرفت. تجزيه واريانس داده‌ها نشان دادكه هيچ يك از صفات مورد آزمون تفاوت معني‌داري با شاهد نداشتند، بنابراين به نظر مي‌رسد كه با مصرف ماده خشكاننده كلرات سديم مي‌توان محصول برنج را با اطمينان از عدم افت كمـّيت و كيفيت آن زودتر برداشت نمود و از خسارت‌هاي ناشي از بارندگي‌هاي آخر فصل اجتناب نمود.

In order to reduce the rainfall damages on rice yield at harvest stage, a field experiment was conducted at Rice Research Institute of Iran, Rasht, in 2004 by using Sodium Chlorate as a chemical desiccant. Five seed moisture contents of Dorfak rice cultivar were considered as experimantal treatments [24 - 28% (M1), 22 - 24% (M2), 20 -22% (M3). 18 - 20% (M4) and control (M5= conventional harvesting)]. The experiment was carried out in a randomized complete block design with three replications and the effects of treatments on grain yield, head rice yield,seed germination rate and percentage, kernel breakage, kernel cracking, amylose content, gelatinization temperature and gel consistency were evaluated. Results showed that the whole plant and grain moisture contents were significantly reduced in all experimental treatments compared with control. M2 and M3 both cosiderably reduced the plant moisture content in which harvesting occurred 12 and 8 days respectively sooner than the control. In M1, due to high grain moisture and non - simultaneous grain filling in different tillers, many of panicles desiccated prior to maturity lost their quality. In M4, the crop harvested was only 2 days earlier than the control. Analysis of variance showed that there were no significant effects of treatments on evaluated traits. It seems that rice plant could be reliably desiccated by Sodium Chlorat and harvested earlier without any adverse effects on its quality and quantity.