ارزيابي ژنوتيپ‌هاي گندم نان از لحاظ پاسخ به تداخل علف‌هاي هرز در شرايط ديم

Evaluating the Response of Bread Wheat Genotypes to Weed Interference under Dryland Conditions

به منظور ارزيابي توانايي رقابت ژنوتيپ‌هاي گندم نان با علف‌هاي هرز در شرايط ديم آزمايشي با 26 ژنوتيپ گندم نان و دو رقم سرداري و آذر 2 به عنوان شاهد در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده نواري (اسپليت بلوك) با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار درسال 82-1381 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم (سرارود- كرمانشاه) انجام گرفت ، شرايط حذف و عدم حذف علف‌هاي هرز به عنوان فاكتور افقي و ژنوتيپ‌ها به عنوان فاكتور عمودي در نظر گرفته شدند. صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، تعداد خوشه و عملكرد دانه گندم، تعداد و وزن خشك علف‌هاي هرز در متر مربع و شاخص‌هاي تحمل تداخل علف هرز و شاخص رقابت مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين ژنوتيپ‌ها نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي شماره 13، 1، 26 و 8 داراي ميانگين عملكرد بيشتري نسبت به شاهدهاي آزمايش (ارقام سرداري و آذر 2) در هر دو شرايط وجود و عدم وجود علف هرز بودند. اين ژنوتيپ‌ها هم‌چنين داراي بيشترين مقدار شاخص تحمل تداخل علف هرز نسبت به شاهدها بودند. بر اساس شاخص رقابت، ژنوتيپ‌هاي شماره 1، 9، 13، 26 و 27 به همراه شاهدهاي آزمايش از توان رقابت بالايي با علف‌هاي هرز برخوردار بودند. نتايج حاصل از تجزيه رگرسيون نشان داد كه متغيرهاي ارتفاع بوته، تعداد ساقه و تعداد دانه در سنبله گندم تأثير مثبت و معني‌داري بر ميزان تحمل ژنوتيپ‌ها در تداخل با علف هرز دارند. بنابراين بر اساس نتايج حاصل از تجزيه و تحليل آماري و با توجه به اهميت صفات عملكرد دانه در هر دو شرايط وجود و عدم وجود علف هرز و شاخص تحمل تداخل علف هرز، ژنوتيپ‌هاي شماره 13، 26، 1 و 8 قابل گزينش هستند، كه در شرايط مبارزه با علف‌هاي هرز عملكرد بيشتري از شاهدها داشتند و در شرايط عدم كنترل علف‌هاي هرز عملكرد قابل قبولي داشتند .

The response of bread wheat genotypes to weed interference was evaluated under dryland conditions. An experiment was conducted with 26 genotypes of bread wheat and two known cultivars, Sardari and Azar2, as checks in a strip plot (Split block) arrangement based on Randomized Complete Block Design (RCBD) with four replications in 2002-03 at Dryland Agricultural Research Institute, Srarood, Kermanshah. Weed-free and weedyconditions were assigned to horizontal factor with genotypes as vertical factor. Plant height, number of seeds per spike, number of spikes per square meter, grain yield, weed density and dry matter, and indices of Weed Interference Tolelance Index (WITI) and Competition Index (CI) were recorded. Mean comparison showed that genotypes 13, 1, 26 and 8 had higher grain yield than those of checks under both weed-free and weedy conditions. These genotypes also had higher WITI in comparison with the checks. According to CI values, genotypes No. 1, 9, 13, 26 and 27 including checks had a high potential of weed competition. Results of stepwise regression analysis based on WITI as the dependent variable indicated that the number of spike, plant height and number of seed per spike had positive and significant effects on WITI. On the wole, considering WITI and grain yield as two main attributes, genotypes 13, 26, 1 and 8 were selected as appropriate since they showed a high weed competitive ability and also produced higher grain yields under both weedy and weed-free conditions.