ارزيابي تحمل به خشكي در لاين‌هاي گندم

(.Assessment of Drought Tolorance in Different Breeding Lines of Wheat (Triticum aestivum L

اين مطالعه با هدف ارزيابي پتانسيل تحمل به خشكي در 23 لاين 2:4 F گندم حاصل از تلاقي دو رقم ويرمارين (حساس به خشكي) و سرداري (مقاوم به خشكي) انجام شد. آزمايش در قالب دو طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در دو سطح آبياري پس از 3±70 و 3±120 ميلي­متر تبخير از تشت تبخير كلاس A در سال 1383 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان اجرا گرديد. شاخص­هاي تحمل و حساسيت به خشكي براي عملكرد محاسبه و تجزيه به مؤلفه ­هاي اصلي نيز بر اساس آنها انجام شد. شاخص‌ تحمل هامبلين و رزيل با شاخص حساسيت به خشكي فيشر و مورر هم‌بستگي مثبت و معني‌داري داشت. هم‌بستگي اين دو شاخص با عملكرد در شرايط تنش و مؤلفه اصلي اول منفي بود. مقدار بالاي اين مؤلفه ژنوتيپ­ هاي با حساسيت كم را معرفي كرد. هم‌بستگي مؤلفه اول با شاخص ­هاي ميانگين توليد، ميانگين هندسي عملكرد، شاخص تحمل به تنش و ميانگين‌ هارمونيك عملكرد، مثبت و بالا بود. ژنوتيپ شماره 2 در شرايط بدون تنش عملكرد بالايي داشت و با وجود حساسيت بالايي كه به تنش نشان داد، از نظر اين شاخص ­ها به­عنوان ژنوتيپ برتر معرفي شد. ژنوتيپ­ هاي شمـاره 4، 17، 11 و 14 عملكرد بالايي در شرايط تنش داشتند و از نظر شاخص­ ها نيز به­ عنوان ژنوتيپ برتر معرفي شدند.

This study was conducted at Research Farm of Isfahan University of Technology to evaluate drought tolerance potential of 23 F2:4 wheat lines derived from the cross of Virmarin (susceptible line) and Sardari (tolerant line). A randomized complete block design with three replications was used in each irrigation treatment (i.e. irrigation after 70±3 and 120±3 mm evaporation from class A pan for non-stress and stress conditions, respectively). Drought tolerance and susceptibility indices were calculated for yield, and principal components analysis was performed on the basis of indices. Rosielle and Hambline tolerance index and Fisher and Maurer stress susceptibility index had positive and significant correlation, but their correlations with drought yield and the first two principal components were negative. High value of these components indicates low sensitivity to drought. The first component had high and positive correlations with geometric mean productivity, stress tolerance index and harmonic mean. Lines number 4, 17, 11 and 14 with high yields in drought condition, showed high values for these indices. Line number 2 with high yield in non-stress condition and in spite of high sensitivity to stress, was a superior genotype based on these indices.