شكوفايي علوم انساني در روزگار آل بويه

Flourishing of the Humanities in the Days of Buyids

هدف اين مقاله مشخص‌كردن جايگاه علوم انساني و چگونگي رشد و اعتلاي آن در حكومت آل‌بويه مي‌باشد. آل‌بويه دوره بارزي را در تاريخ ايران رقم زدند. طبقه‌بندي علوم و حاكميت جريانات عقل‌گرا بر جامعه، شرايط مناسبي را براي شكوفايي علمي-فرهنگي پديد آورد و نوآوري‌ها و خلاقيت‌ها با بهره‌گيري از قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي موجود، گسترش‌يافت. آل‌بويه براي اعتلا و شكوفايي علوم انساني نيازي به تقليد يا اقتباس نداشتند و كافي بود در كنار بهره‌گيري از عناصر و اجزاء متون فلسفي و ترجمه‌اي موجود، به گنجينه‌هاي اخلاقي-حكمتي ايران باستان و پشتوانه‌هاي خود مراجعه نمايند. دستيابي به اين خودآگاهي، موجب مطالعه و بازبيني و نقد آثار موجود، تطبيق آن‌ با دغدغه‌ها و نيازهاي جامعه و بومي‌سازي آنها گرديد. در نتيجۀ حمايت حكومت و آزادانديشي حاكم بر جامعه، متوني تركيبي و كاربردي پديد آمد كه به‌كار بستن اصول آن در كنار توصيه‌هاي اسلام، زمينه‌ساز اعتلاي بينش و بصيرت مردم و سلامت فكري اجتماع گرديد. روش اين پژوهش، گردآوري داده‌ها به صورت مطالعات كتابخانه‌اي و بهره‌گيري از منابع مي‌باشد و شيوه ارائه مطالب به صورت توصيفي-تحليلي است.

The purpose of this article is to determine the status of the humanities and how it throve in the reign of Buyids. Buyids made a significant era in the history of Iran. The classification of the sciences and streams of rationalism predominating the society created favorable conditions for scientific-cultural flourishing; and innovations and creativities developed using the existing abilities and capabilities. In order to promote the humanities, Buyids did not need any imitation or adaptation; it was enough to refer to the treasures of ancient Iran in ethics and wisdom as well as using the elements and components of the existing philosophical and translated literature. Acquiring such self-consciousness set the conditions for studying, reviewing and critiquing the existing works and adjusting these works to the concerns and needs of the community and indigenizing them. As a result of the support of the government and the domination of freethinking in the society, mixed texts emerged which were practical and the application of their principles, along with the recommendations of Islam, increased people's insight and sagacity and throve intellectual health of the community. The method of this research is collecting data in the form of library studies and resource utilization. The method of presenting the materials is descriptive-analytic.