تجزيه و تحليل كاركرد سياسي مساله حج در روابط ايران و عثماني با تكيه بر سال هاي واپسين صفويان

Analyzing the Political Function of the Hajj Problem in Iran-Ottoman Relations Based on the Last Days of the Safavids

در تاريخ ديپلماسي ايران با روي كار آمدن صفويان و شيعه شدن ايرانيان دوره اي پرتلاطم و توام با نبرد شديد با عثماني آغاز گرديد.يكي از مسائلي كه همواره زمينه هاي دشمني دو كشور را تشديد مي نمود، مساله حج و نحوه برخورد ماموران عثماني و سياست هاي آنان در برابر حجاج ايراني و شيعيان بود. زيرا هر دو دولت تلاش داشتند تا با تكيه بر مساله حج از اين مراسم مذهبي جهت تسلط سياسي خود در جهان اسلام استفاده نمايند. با وجود قرار گرفتن شهر مكه در قلمرو عثمانيان،آنها آگاهانه از اين موضوع جهت برتري سياسي خود در برابر ايران و همچنين اعمال فشار بر سياست هاي هيات حاكمه بهره بردند. بهره برداري سياسي از مساله حج درتاريخ روابط سياسي ايران و عثماني در طول دوره صفويه يكسان نبود،بلكه عثماني ها از اين اين موضوع همچون ابزاي جهت ديكته نمودن سياست هاي خود بهره مي بردند.با اين حال به نظر مي رسد شاهان صفويه با برگزاري باشكوه مراسم حج تلاش داشتند جايگاهي قابل قبول به عنوان سلطان حامي جهان تشيع براي خود ايجاد كنند. و از سوي ديگر عثماني ها نيز با اختلال در اين مراسم با هدف تضعيف قدرت معنوي و سياسي حاكمان صفوي را دنبال مي نمودند.روش پژوهش در مقاله حاضر با تكيه بر روش تاريخي و تحليل منابع و مآخذ در اين زمينه انجام مي پذيرد.

The organization of the pilgrimage of the Ottoman period were always handled by the government as a political tool to put pressure on Shiites of Iran and elsewhere, especially the Safavids in Iran. However a significant role in the policy of the Ottoman-Safavid religious propaganda in the Iranian side was to propagate Shiism's not against the ottomans. During the end of the Safavids ,the kings wished the political stability and continuation of good relations among the Ottoman and the Iranian Hajj pilgrims in order to have special facilities available for them, but the Ottomans in the short period of its hostile policies were violated and did not allow the pilgrims to do their rightful duty . In this paper, the authors attempt to analyze the role of the pilgrimage in political relations in the late Safavid in Iran and the Ottoman approaches on this issue. In this paper, the authors attempt to analyze the role of the pilgrimage in political relations in the late Safavid Iran and the Ottoman Empire,s approach on this issue.