مقايسه شاخص‌هاي انتخاب در جو در شرايط معمول و تنش نيتروژن

Comparison of Selection Indices for Yield and Related Traits of Barley under Nitrogen Stress and Non-Stress Conditions

مؤثرترين روش براي انتخاب صحيح ژنوتيپ‌ها براي صفتي مانند عملكرد گزينش هم‌زمان بر مبناي شاخص انتخاب براي چند خصوصيت مهم گياه مي­ باشد. اين مطالعه با هدف مقايسه شاخص‌هاي انتخاب براي بهبود عملكرد جو در شرايط تنش و معمول نيتروژن با استفاده از 49 لاين اينبرد نوتركيب 13 F حاصل از تلاقي دو والد (Kanto Nakate Gold (KNG و (Azumamugi (AZ به همراه والدين در سال زراعي 1383 انجام شد. آزمايش به صورت طرح كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان پياده شد. در شرايط معمول، در هر يك از مراحل شروع رشد زايشي ، به ساقه رفتن و پر شدن دانه معادل 100 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار به صورت كود اوره در اختيار گياه قرار گرفت. در شرايط تنش ، كود سرك به ميزان 50 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار فقط در مرحله شروع رشد رويشي مصرف شد. شاخص‌هاي انتخاب اسميت- هيزل و پسك-بيكر براساس چهار صفت روز تا سنبله دهي ، شاخص برداشت، سرعت رشد و شاخص برداشت نيتروژن و هم‌چنين پاسخ‌هاي مستقيم و همبسته اين صفات به همراه عملكرد براي هريك از شرايط تنش و معمول نيتروژن به صورت جداگانه محاسبه شدند. نتايج پاسخ‌هاي مستقيم و همبسته به انتخاب نشان داد كه انتخاب لاين‌ براساس شاخص برداشت و شاخص برداشت نيتروژن بالاتر در هر دو شرايط معمول و تنش نيتروژن باعث به گزيني لاين‌هاي پر محصول‌تر مي‌شود. در شرايط معمول و تنش نيتروژن صفت شاخص برداشت وزن بالايي در هر دو شاخص اسميت- هيزل و پسك- بيكر داشت. هم‌چنين در شاخص‌هاي انتخاب براي شرايط معمول و تنش و از نظر هر دو شاخص اسميت- هيزل و پسك- بيكر ضريب صفت سرعت رشد منفي بود. بنابراين انتخاب بر مبناي اين شاخص‌ها لاين‌هاي با سرعت رشد كمتر را غربال مي­ كند. هم‌چنين شاخص اسميت- هيزل بازده بالاتري نسبت به شاخص پسك- بيكر داشت.

The most desirable approach to improve characteristics such as yield with polygenic inheritance and genotype × environment interaction, is simultaneous selection using selection index based on related traits. This study was conducted Research Farm of Isfahan University of Technology, to compare selection indices for barley yield improvement under nitrogen stress and non stress conditions, using 49 F13 recombinant inbred lines derived from a cross between Azumamugi and Kanto Nakate Gold. A split plot design with randomized complete block layout in three replications was used. In non-stress condition 100 kg nitrogen per hectare as urea was used at early reproductive growth, stem elongation and grain filling stages. In stress condition, 50 kg nitrogen per hectare was only used at early vegetative growth stage. Smith-Hazel and Pesek-Baker indices based on 4 traits (days to heading, harvest index, growth rate and nitrogen harvest index) and also direct and correlated response of these traits were calculated. The result of response to selection and correlated response indicated that the selection based on higher harvest index and nitrogen harvest index under both conditions screens high yielding lines. Harvest index had high weight in both indices under stress and non stress conditions. Under both conditions and for Smith-Hazel and Pesek-Baker indices, growth rate had negative correlation coefficients. Therefore, the selection based on these indices, separates lines with lower growth rate. In this study, Smith-Hazel index had higher efficiency.