مطالعه مقاومت ژنوتيپ‌هاي برنج (.Oryza sativa L) به بيماري بلاست در مرحله گياهچه و خوشه در مازندران

Evaluation of Resistance of Rice to Leaf and Panicle Blast in Mazandaran Province

به‌منظور تعيين وضعيت توسعه .Magnaporthe grisea (Hebert) Barr عامل بيماري بلاست برنج، ارزيابي برخي اجزاي مقاومت به اين بيماري در مرحله گياهچه و خوشه، و هم‌چنين مطالعه امكان وجود هم‌بستگي بلاست برگ و خوشه، تعدادي ارقام برنج مورد مطالعه قرار گرفتند. ژنوتيپ‌هاي برنج شامل 23 رقم برنج از ايران، 5 لاين‌ نزديك به ايزوژن براي صفت مقاومت به بيماري بلاست و رقم حساس مادري آنها به همراه 11 ژنوتيپ‌ برنج از مؤسسه تحقيقات بين‌المللي برنج، هند و چين بودند. ارقام برنج در آزمايش‌هاي گلخانه‌اي و در مقابل تعدادي تك جدايه از نژادهاي مختلف عامل بيماري و هم‌چنين در خزانه بلاست مزرعه‌اي در مقابل جمعيت مزرعه‌اي آن مورد مطالعه قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد گره گردن خوشه آلوده، اندازه طول لكه در بلاست گردن خوشه و درصد سطح آلوده برگ، تيپ آلودگي، تعداد لكه اسپورزا، اندازه لكه در مرحله گياهچه و خزانه بلاست بودند. نتايج نشان داد كه ارقام محلي ايراني و لاين‌هاي C104-PKT و Co-39 از لحاظ سطح زير منحني توسعه بيماري، تيپ آلودگي در خزانه بلاست برگ و تعداد گره گردن آلوده در گروه حساس قرار گرفتند. در حالي كه ارقام اصلاح ‌شده ايراني و لاين‌هاي ارسالي از مؤسسه تحقيقات بين‌المللي برنج و لاين‌هاي نزديك به ايزوژن، به جز لاين C104-PKT ، داراي واكنش نوع مقاوم بودند. در اين مطالعه ارقامي مانند فوجي‌مينوري، اوندا و حسن‌سرايي از لحاظ سطح زير منحني توسعه بيماري و تيپ آلودگي در خزانه بلاست ميزان متوسطي از بيماري را نشان دادند و ارقامي نيمه حساس بودند. نتايج هم‌چنين نشان داد كه هم‌بستگي بين اجزاي مقاومت مورد مطالعه در مرحله خوشه دهي و برگ در گلخانه و مزرعه در سطح 1% (01/0= a ) معني‌دار بوده ‌است. در تعدادي از ارقام مانند هراز واكنش آنها به بلاست در مرحله گياهچه و خوشه دهي متفاوت بود. اين نتايج مي‌تواند حاكي از كنترل مقاومت به اين بيماري توسط ژن‌هاي متفاوت در دو مرحله رشدي باشد.

Blast, caused by Magnaprthe grisea, is often an important fungal disease in the production of rice in temperate and tropical areas including Iran. To determine reaction of rice cultivars against blast disease, 40 rice genotypes from Iran and other sources from Asia were selected. Four blast isolates from different races were used to test all rice genotypes in different greenhouse tests. In blast nursery, experiments were conducted in a Randomized Complete Block Design (RCBD) with three replications. In different experiments inoculated plant materials were evaluated for Infected Neck Number(INN), Neck Lesion Size(NLS), Infection Type(IT), Diseased Leaf Area(DLA), Area Under the Disease Progress Curve(AUDPC), Lesion Number(LN), and Sporulating Region Diameter(SRD). Most of the Iranian traditional cultivars together with CO-39 and C104-PKT showed susceptible reaction for AUDPC, IT, INN and NLS. Performance of improved cultivars from Iran, IRRI and NILs (except C104-PKT) was resistant. Some cultivars including Fujiminori, Onda , Hassan saraii were moderatly susceptible to leaf blast in blast nursery. All components of resistance in both growing stages in greenhouse and nursery tests were significantly correlated. In some cases such as cultivar Haraz different reaction was observed in seedling and flowering stages, indicating that genetics of resistance in two stages could be different.