اثر سيستم هاي خاك‌ورزي و انواع ماشين‌هاي كشاورزي بر جرم مخصوص ظاهري، شاخص مخروطي و پايداري ساختمان يك خاك لوم شني

Tillage and Tractor Effects on Bulk Density, Cone Index and Structural Stability of a Sandy Loam Soil

خاك‌ورزي از جمله عوامل مديريتي مهمي است كه مي‌تواند موجب تخريب يا بهبود ساختمان خاك شود. نوع ادوات خاك­ورزي و شكل چرخ ‌ها ي ماشين‌هاي كشاورزي موجب تغيير ساختمان خاك مي‌ شود، لذا يك آزمايش مزرعه‌اي درمركز تحقيقات كشاورزي همدان روي يك خاك Coarse Loamy Mixed Mesic Calcixerolic Xerocrepts جهت اندازه‌ گيري و بررسي اثرات خاك‌ورزي و تراكم ناشي از تردد چرخ ‌ها بر برخي از خصوصيات فيزيكي خاك انجام شد. تيمارها شامل دو روش خاك‌ورزي با گاوآهن برگردان‌دار و خاك‌ورزي حفاظتي (CP, MP) بود كه با استفاده از سه تراكتور رايج در ايران [John Deer (J), Romany (R) and Massey Ferguson(MF)] اجرا شدند. محل تردد و بدون تردد از ديگر تيمارهاي مورد بررسي در اين تحقيق بودند. آزمايش به‌صورت كرت ‌ها ي خرد شده در قالب طرح بلوك ‌ها ي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. نمونه ‌ها ي خاك در آخر فصل رشد گندم از محل تردد چرخ و محل بدون تردد از چهار لايه برداشت شد و از نظر چگالي ظاهري (BD) ، شاخص مخروطي (CI) و ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها (MWD) مقايسه شدند. اثر هر دو روش خاك‌ورزي در روي BD در هيچ‌كدام از لايه‌ها معني‌دار نبود، در حالي‌كه، با افزايش عمق BD افزايش پيدا كرد. تردد چرخ‌ها موجب افزايش معني‌دار BD نگرديد، ولي با افزايش عمق اثر تراكم كاهش پيدا كرد. خاك‌ورزي حفاظتي به‌طور معمول، پايداري خاكدانه‌ها را افزايش داد كه توسط MWD مورد ارزيابي قرار گرفت. شاخص مخروطي روندي مشابه BD داشت، با اين تفاوت كه به دليل حساسيت بيشتر CI در محل تردد در تيمار CP بيشتر از MP بود. ولي چنين تفاوتي در محل بدون تردد مشاهده نگرديد. هم‌چنين CI در محل تردد نسبت به بدون تردد به‌طور معني‌داري افزايش يافت. تراكتور جان دير در دو لايه اول و دوم موجب افزايش معني‌دار CI نسبت به MF گرديد، ولي بين تراكتور R و J تفاوتي مشاهده نگرديد. شخم با گاوآهن قلمي MWD را در محل بدون تردد افزايش داد كه در لايه چهارم معني‌دار شد. تردد چرخ ‌ها موجب افزايش معني‌ دار MWD در لايه دوم گرديد و در ديگر لايه‌ها تفاوت معني‌داري مشاهده نشد. در لايه سوم تراكتور روماني موجب بهبود ساختمان خاك گرديده و MWD را به‌طور معني‌داري افزايش داد. به‌طور كلي تراكتور روماني موجب تخريب كمتر ساختمان خاك شده و روش‌هاي خاك‌ورزي بعضي از ويژگي‌هاي فيزيكي خاك را تغيير دادند.

Tillage is one of the important managing factors that can destroy or improve soil structure. Soil structure is affected by the machines and shape of the wheels. Field experiments were conducted at Hamadan Agricultural Research Station on a coarse loamy mixed mesic Calcixerolic Xerocrepts soil to measure and evaluate the effects of tillage and wheel-induced compaction on selected soil physical properties. Treatments included tillage methods (Moldboard Plow and Chisel Plow, (MP, CP)) performed using three customary tractors in Iran [John Deer (J), Romany (R) and Massey Ferguson ( MF) ]. Traffic zone and non traffic zone were other treatments. A split-plot design with three replications was used in a completely randomized arrangement of treatments. Soil samples were taken at the end of wheat growth season in traffic and non- traffic zone and from four layers and compared for bulk density (BD), cone index (CI), and mean weight diameter (MWD). The influence of both tillage methods on BD in most soil depths was not significant, meanwhile, BD was higher in the deeper layers. Wheel traffic did not affect BD significantly, but its effect decreased by increasing the depth. Commonly, conservation tillage increased structural stability as evaluated by MWD. Cone index illustrated the same trend as for BD, with some variation because of it higher sensitivity, so it was significantly was increased in CP rather than in MP for the traffic zone. Such a difference was not observed in non-traffic zone. The CI was also significantly increased in traffic zone compared with non-traffic zone. J significantly increased CI in two first layer in comparing with MF, but there was not significant difference between J and R. The MWD was increased by chisel plow in non-traffic zone and this increment was significant in fourth soil layer (22.5- 30 cm). Wheel traffic caused the increase of MWD in the second layer and significant difference was not observed in other layers. Overall, R caused less destruction in soil structure and tillage methods changed some of soil physical properties.