اثر تبديل مراتع به اراضي كشاورزي بر برخي ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك هاي جنوب و جنوب غربي اصفهان

Impacts of Converting Rangelands to Cultivated Land on Physical and Chemical Properties of Soils in West and Southwest of Isfahan

استفاده از سيستم هاي مختلف خاك ورزي پس از تغيير ناآگاهانه و غير علمي كاربري اراضي سبب تسريع تجزيه ماده آلي خاك شده و ساير ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي آن را تحت تأثير قرار مي دهد. اين امر به‌ويژه در اراضي حاشيه اي و مناطق پرشيب كوهستاني، عموماً سبب افزايش امكان تخريب و فرسايش خاك و در نتيجه جاري شدن سيل هاي ويرانگر مي گردد. اين پژوهش با هدف بررسي اثر تبديل اراضي مرتعي به زمين هاي كشاورزي بر برخي از ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي خاك مانند چگالي ظاهري، ميانگين وزني قطر خاكدانه ها، مقدار ماده آلي و رسانايي الكتريكي خاك انجام گرفته است. بدين منظور از هشت منطقه در جنوب و جنوب غربي اصفهان از دو بخش مرتع دست نخورده و مرتع دست خورده و از دو لايه 0-15 و 15-30 سانتي متري، نمونه برداري خاك انجام شد. پس از انجام آزمايش هاي مربوطه، نتايج مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. نتايج نشان داد كه تغيير كاربري اراضي مرتعي مورد مطالعه به كشاورزي در برخي از مناطق بر حسب نوع استفاده از اراضي پس از تغيير كاربري آنها (كشت ديم يا آبي، عمليات خاك ورزي و كوددهي) سبب افزايش تقريباً 39 درصدي در ميزان ماده آلي خاك و در برخي نيز سبب كاهش 26 درصدي در ميزان آن شده است. رسانايي الكتريكي خاك نيز در اثر اين تغيير كاربري تقريباً 41 درصد افزايش يافت. در حالي كه تغيير كاربري به كشاورزي سبب ايجاد اختلاف معني دار آماري در ويژگي‌هاي ميانگين وزني قطرخاكدانه ها، وزن مخصوص ظاهري و واكنش خاك در دو لايه مذكور نشد. بنابراين به نظر مي رسد كه اگرچه در مناطق مورد مطالعه در اين پژوهش، تغيير كاربري اراضي و انجام عمليات كشت و كار، تأثير معني داري از نظر آماري بر برخي از ويژگي‌هاي خاك نداشته است، ولي در نهايت مي تواند موجب كاهش كيفيت و افزايش تخريب آن شده و پيامدهاي نامطلوبي را به‌دنبال داشته باشد.

Applying of intensive cultivation especially in marginal and sensitive regions, after conversion of rangelands to cropland farms, commonly causes reduction in soil quality, and thus an increase in soil degradation, erosion and runoff. This study was conducted to evaluate the land use change effects on some soil physical and chemical properties such as mean weight diameter (MWD), soil organic matter (SOM), bulk density (BD) and saturated electrical conductivity (ECe). For the experiment, soil samples were collected from 8 regions (rangeland and cultivated range) from west and southwest of Isfahan. Samples were taken from two soil layers 0-15 and 15-30 cm. Results showed that after conversion of range to cultivated lands, in some regions, SOM content was increased about 39% but in some regions decreased about 26%. This is due to the initial conditions of the regions. The ECe also increased by 41% due to this conversion. However, no changes were observed to the MWD, BD and pH in different treatments. Although there were little change to the physical and chemical properties of soil as a result of this conversion, those properties which were changed, could have a degradation effect and lower the soil quality.