جفر و جامعه و رابطۀ آن‌ها در علم امامان شيعه

اكثر دانشمندان شيعه معتقدند كه ائمهR علم خويش را از طريق منابعي كسب كرده‌اند؛ لذا علم ايشان امري ذاتي و استقلالي نيست بلكه جنبۀ افاضي دارد. در روايات شيعه و سني، دربارۀ تعدد اين منابع، به تفصيل سخن گفته شده كه برخي مانند الهام و تحديث صرفاً جنبۀ ملكوتي دارند و بعضي ديگر از منابع مانند جفر و جامعه، علاوه بر بُعد ملكوتي، به نحو ظاهري و مكتوب نيز وجود دارند. در اين مقاله، با تأمل در روايات، نتيجه گرفته شده كه دو كتاب جفر و جامعه، مستقل از يكديگرند؛ بخش عمده‌اي از كتاب جفر شامل علوم غيبي و اخبار گذشته و آينده و منايا و بلايا و علم حروف و اعداد(علم جفر) و كتاب جامعه كه به نام كتاب علي خوانده شده، بخش‌هاي وسيعي از تمام احكام شرعي و اخلاقيات را دربردارد. مهم‌ترين ويژگي اين دو كتاب اين است كه هيچ‌گاه كهنه نمي‌شوند و درنتيجه، تمام نيازهاي مردم را تا روز قيامت دربردارند. اين مطلب نشان مي‌دهد كه كلمات اين صحيفه‌ها مانند قرآن كريم، داراي مراتب و بطون نامتناهي بوده و از تجليات اسماء الهي‌اند.