تحليل بيلان آب زيرزميني مبتني بر ديدگاه كشاورزي پايدار در دشت اسلام آباد

Analysis of groundwater balance based on sustainability of agriculture approach in Islamabad plain

پايداري كشاورزي در گرو مديريت صحيح منابع آب و كنترل مصرف بي رويه آن است. لازمه اين مديريت، وجود داده ها و اطلاعات دقيق و قابل استناد است كه مي تواند فرصت مناسبي براي تحليل وضعيت منابع آبي به عنوان يك نهاده اصلي در كشاورزي پايدار فراهم نمايد. وجود اطلاعات پايه و اقليمي مناسب، داده هاي هيدروژئولوژي، 5 چاه اكتشافي و 20 چاه مشاهده اي سبب انتخاب دشت اسلام آباد گرديد. از طريق پيمايش صحرايي كليه چاه هاي بهره برداري و چشمه هاي منطقه ثبت و اطلاعات آبدهي و ميزان تخليه از آبخوان دشت محاسبه گرديد. تبخير و تعرق پتانسيل به روش پنمن- مانتيث تعيين و نياز آبي محصولات زراعي و باغي از طريق نرم افزار CROPWAT به دست آمد. محاسبات ارتفاع سطح آب زيرزميني چاه هاي مشاهده اي براي هر سال انجام شده و ارتفاع پيزومتري آن ها محاسبه گرديد. سطح اثر هر چاه از طريق پلي گون بندي تيسن محاسبه و با ميانگين گيري وزني، ارتفاع پيزومتري دشت در سال هاي مختلف محاسبه و نمودار تغييرات آن ترسيم گرديد. حجم جريان ورودي و خروجي دشت بر پايه معادله دارسي محاسبه و بر اساس اطلاعات پيش گفته معادله بيلان تكميل و بيلان دشت تحليل گرديد. نتايج اين بررسي در دشت اسلام آباد نشان مي دهد 60 درصد تغذيه آبخوان از طريق نفوذ مستقيم از ريزش هاي جوي و رواناب هاي منطقه صورت مي گيرد. 93 درصد از سطح اراضي كشاورزي آبي اين دشت به چهار محصول با نياز آبي بالا شامل گندم، ذرت، چغندر و سيب زميني اختصاص دارد كه در حدود 66 درصد از آب مصرفي آبخوان را به خود اختصاص مي دهند. شدت افت سطح تراز آبخوان با افزايش تعداد چاه هاي بهره برداري در دهه 1385-1375 و در نتيجه تشديد بهره برداري از آبخوان همخواني كامل دارد. اين ميزان بهره برداري با ذخاير سالانه آبخوان تناسب نداشته و سطح آب زيرزميني دشت روندي كاملاً نزولي و تشديد شونده را نشان مي دهد به طوري كه در 6 سال منتهي به سال آبي 93-92 سطح آبخوان 6/61 متر افت داشته است و آبخوان با كسري 3/83 ميليون متر مكعبي در ذخيره سالانه مواجه بوده و بيلان منفي است. روند تغييرات سطح آب زيرزميني در منطقه، بيانگر شدت اين وضعيت در آينده است. لذا مديريت تخصيص منابع آب، كنترل سطح زيركشت محصولات با نياز آبي بالا و بهينه سازي توليد پايدار مبتني بر وضعيت منابع آب راهكارهاي برونرفت از اين وضعيت و دستيابي به پايداري نسبي در كشاورزي است.

The agriculture sustainability depends on proper water resources management and its excessive consumption control. This management requires information that is accurate and reliable. Despite this information obtains an opportunity to analyze the status of water resources as a key factor in sustainable agriculture.There is basic information and asuitable climatic، hydrogeology data، five exploration wells and 20 observation wellswas to select the plains Islamabad. Exploitation wells and springs all over the field survey records and discharge information and the depletion of the aquifer were calculated. Potential Evapotranspiration was estimated using Penman-Monteith method and Water requirements of crops and fruit trees obtained by CROPWAT software. The groundwater level in observation well and piezometric height was calculatedfor each year. The effect of each well through Thiessen method calculated and averaging weight، height piezometric plains in different years calculate and graph of the changeswere drawn.The volume of incoming and outgoing flows of sliding on Darcy equation calculated based on the aforementioned balance equation is completed and plains balance were analyzed.The results of this study show that 60 percent of power in Islamabad Plain aquifer through the direct influence of atmospheric precipitationand runoff region.93% of the plain of irrigated farming to four products with high water requirement of wheat، corn، beet and potato thataccounted for about 66 percent of water in the aquifer that is appropriated.Water table drawdown sharply is increase the number of operation wells in the decade 1375-1385 and is therefore consistent intensification of the exploitation of the aquifer.This account is inconsistent with Annual aquifer storage. Therefore the trend of groundwater level is clearly downward and aggravated. So that aquifer level dropped 6.61 meters in recent 6 years till 92-93. The Aquifer with a deficit of 3.83 MCM annually in the reserve and balance is quite negative.The trend of groundwater level in the area، indicate the severity of this situation in the future.Therefore the water resources allocation management،acreage control of crops with high water requirement and optimization of sustainable production based on water resources statusare the strategies for outof this situationand achieving relative stability in agriculture.