تعيين حجم آب قابل برداشت ماهانه از رودخانه زهره به منظور تامين آب شرب شهرستان هنديجان

Determining the monthly utilizable water volume from Zahre River to secure drinking water of Handijan city

ارزيابي روند تغييرات دبي رودخانه در مديريت منابع آب بهره برداري از آن به منظور مصارف گوناگون امري مهم است. در اين مطالعه روند تغييرات دبي رودخانه زهره در سه ايستگاه پل فلور، خيرآباد و دهملا با استفاده از آزمون هاي من-كندال و تخمين گر سن در مقياس هاي زماني ماهانه، فصلي و سالانه طي سال هاي 1375 تا 1394 مورد بررسي قرار گرفت. هم چنين به منظور ارزيابي تغييرات مقادير و پراكنش دبي رودخانه در ايستگاه هاي مطالعه شده از نمودار جعبه اي استفاده گرديد. به منظور تعيين حجم آب قابل برداشت به صورت ماهانه از رودخانه جهت تامين آب شرب شهرستان هنديجان، با استفاده از فرمول Tennant جريان زيست محيطي تعيين گرديد و از دبي جريان رودخانه ثبت شده در ايستگاه دهملا كه نزديك ترين ايستگاه به شهرستان هنديجان است، كسر شد. نتايج حاكي از آنست كه در تمام ايستگاه ها ماه هاي فروردين و ارديبهشت داراي بالاترين حجم دبي در طول سال مي باشند. هم چنين در دو ايستگاه خيرآباد و پل فلور در فصل بهار بيش ترين حجم دبي رودخانه محاسبه گرديد. اين در حالي است كه در ايستگاه دهملا در فصل زمستان، با تفاوت اندكي، حجم آب رودخانه نسبت به فصل بهار بيش تر است. از طرفي طبق آزمون من-كندال و سن، در تماي فصول روند كاهشي در ميزان دبي رودخانه مشاهده شد و بيش ترين شيب روند كاهش در فصل بهار رخ داده است. نمودارهاي حاصل از آزمون هاي من-كندال و سن نيز نشان دهنده وجود روند كاهشي در ميزان دبي سالانه در كليه ايستگاه هاي مطالعه شده است. در نهايت مشخص گرديد كه ماه هاي آبان، آذر، دي، بهمن و اسفند جزء ماه هاي پرآب و مناسب جهت برداشت از رودخانه براي تامين آب آشاميدني مي باشد. در مقابل ماه هاي خرداد، تير و تا حدود قابل توجهي مرداد و شهريور، حجم آبي به منظور برداشت باقي نمي ماند و آب پايه موجود در رودخانه به منظور حفظ محيط زيست رودخانه و اكوسيستم وابسته به آن، بايد حفظ گردد.

Assessment of river flow variation and trends is important in surface water resources management and utilization. In this study، the changes of Zahre river flow regime was assessed in Polfloor، Kheirabad، and Dehmola gauge stations using Mann-Kendall، Sen-estimator in monthly time scale، quarterly and annually during the years 1996 to 2015. The Tennant method was used to determine the environmental flow requirement، and subtracted from the recorded river flow data of the Dehmola station (adjacent to Handijan city)، the volume of water taken from the river for drinking water supply of the Handijan city were determined at monthly scale. Results indicate that the flow amount in April and May had the highest volume at all stations during the year. Also، the Polfloor and Kheirabad stations had the greatest volume of discharge in spring season. While، the high river flow discharge of Dehmola station was observed in winter season. According the Mann-Kendall and Sen`s estimator the decreasing trend were observed in almost all seasons، and the steepest decreasing trend slope occurred in the spring. The results of Mann-Kendall and Sen`s estimator tests also suggest a decreasing trend in the annual flow discharge at all studied stations. Finally it was realized that the November، December، January، February and March are the wet months and suitable for water withdrawal/harvesting to supply drinking water from the river. In contrast، the summer months of June، July، August and September are low flow months and there is no water to exploit، and the base flow of the river should be maintained to support and protect the river environment and its dependent ecosystems.