شناسايي، مقايسه بيماري‌زايي و تعيين پراكنش شبه گونه‌هاي Bipolaris عامل پوسيدگي ريشه و طوقه گندم در استان كرمانشاه

Diagnosis of Bipolaris Form Species Involving Root and Crown Rot of Wheat, Their Distribution and Disease Severity in Kermanshah Province

به منظور شناسايي، تعيين پراكنش و مقايسه شدت بيماري‌زايي شبه گونه‌هاي شبه جنس Bipolaris در مزارع گندم استان كرمانشاه طي سه سال زراعي (78-1375) از تعداد 410 مزرعه گندم در مناطق مختلف استان در مراحل پنجه زني، ساقه دهي و خوشه دهي نمونه برداري شد. علاوه بر اين، 90 مزرعه (هر سال 30 مزرعه) به‌طور تصادفي انتخاب و درصد بوته‌هاي بيمار در آنها برآورد گرديد. براي جدا سازي قارچ‌هاي مورد نظر قطعاتي از بافت‌هاي ريشه، ميانگره زير طوقه، طوقه و پايين ساقه بوته‌هاي بيمار پس از ضدعفوني سطحي روي محيط كشت‌هاي MEA، PDA و CMA قرار داده شدند. نتايج نشان داد كه بيماري پوسيدگي ريشه و طوقه با درصد آلودگي متفاوت (از صفر تا 24 درصد) و با ميانگين 3/2% در اغلب مناطق استان وجود دارد. در مجموع 43 جدايه قارچ از شبه جنس Bipolaris جدا شد كه به شبه گونه‌هاي B. sorokiniana ، B. cynodontis و B. spicifera تعلق دارند. درصد فراواني نسبي آنها به ترتيب 74/5 ، 20/9 و 4/7 درصد برآورد شد. بيماري‌زايي هر سه شبه گونه در شرايط گلخانه به اثبات رسيد و مشخص شد كه شدت بيماري‌زايي B. sorokiniana بيش از دو شبه گونه ديگر است. شدت بيماري‌زاييB. cynodontis و B. spicifera با هم برابر و اختلاف آنها با شاهد معني‌دار بود.

In order to diagnose form species of Bipolaris involving root and crown rot of wheat plants and determine their distribution, frequency and disease severity, 410 wheat fields (W. Fs.) in different regions of Kermanshah province were sampled at seedling, tillering and heading stages during three crop years (1997– 2000). Also 90 W. Fs. (30 per year) in different regions of the province were chosen randomly to estimate percentage of infected wheat plants. For the isolation of the fungi from tissues of root, subcrown internodes, crown and foot, the tissues were surface sterilized and placed on culture media. The results showed that there were some root and crown rots in the most regions of the province and the percentage of diseased plants was 0-24%, whose average was 3.2%. Forty three isolates belonging to form genus Bipolaris were isolated including form species B. sorokinina, B. cynodontis and B. spicifera. All three form species were pathogenic under greenhouse conditions. Disease severity and frequency of B. sorokinina were more than the others. Disease severity of B. cynodontis and B. spicifera was the same and their differences compared with the control were significant.