واكنش برخي از گياهان به آلاينده‌هاي نفتي موجود در خاك‌هاي اطراف پالايشگاه تهران

Responses of Selected Plants to Petroleum Contamination in Soils Around the Tehran Oil Refinery

وجود هيدروكربن‌هاي نفتي در خاك، مي‌تواند سبب بروز سميت براي انسان‌ها و ساير موجودات زنده شده و موجبات آلودگي آب‌هاي زيرزميني را نيز فراهم آورد. در روش گياه‌پالايي جهت دست‌يابي به حداكثر كاهش غلظت اين آلاينده‌ها در خاك، انجام مطالعات اوليه به منظور انتخاب گياه مناسب الزامي است. در اين پژوهش، قابليت جوانه‌زني و رشد هفت گونه گياهي مختلف در دو خاك آلوده به هيدروكربن‌هاي نفتي ناشي از رهاسازي پسماندها و ضايعات نفتي پالايشگاه تهران (به ترتيب تيمار C1 و C2) در مقايسه با خاك غير آلوده (تيمار Co)، جهت شناسايي گياهان با درصد جوانه‌زني بالا، رشد و عملكرد مناسب‌تر، مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور درصد و سرعت جوانه‌زني بذر هر گياه طي يك دوره 14 روزه، چگونگي رشد با ثبت تغييرات ارتفاعي هر يك از گياهان طي دوره 8 هفته و نهايتاً عملكرد ماده خشك گياهي در انتهاي اين دوره تعيين گرديد. تجزيه آماري داده‌ها با استفاده از طرح آماري كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح پايه‌اي كاملاً تصادفي انجام شد. نتايج نشان داد كه وجود هيدروكربن‌هاي نفتي در خاك بر جوانه‌زني بذر گياهان آفتابگردان، گلرنگ، اگروپايرون و شبدر بي‌اثر بود اما موجب تأخير2 و3 روزه به ترتيب در تيمارهاي C1 و C2 نسبت به تيمار Co در شروع جوانه‌زني بذر گياه كلزا و هم‌چنين تأخير 4 روزه و كاهش 52 درصدي جوانه‌زني بذر گياه فسكيو و كاهش 32 و 56 درصدي جوانه‌زني بذر گياه پوكسنليا به ترتيب براي تيمارهاي C1 و C2 نسبت به تيمار Co گرديد. گياهان شبدر و كلزا، نسبت به وجود اين آلاينده‌ها در خاك پايداري كمتري داشته، خشك گرديده و در نتيجه فاقد عملكرد ماده خشك گياهي در انتهاي دوره آزمايشي بودند. ميزان كاهش رشد و عملكرد ماده خشك گياهي براي گياهان گلرنگ و آفتابگردان در تيمار C2 بيشتر از تيمار C1 بود ولي اين كاهش رشد براي فسكيو و اگروپايرون، فقط در تيمار C2 نسبت به تيمار Co مشاهده شد و براي تيمار C1 نسبتاً ناچيز بود. براي گياه پوكسنليا نيز اختلاف معني‌داري مبني بر كاهش رشد و عملكرد ماده خشك گياهي در هيچ يك از سطوح آلودگي C1 و C2 ديده نشد. بنابراين به‌نظر مي‌رسد كه اگرچه وجود هيدروكربن‌هاي نفتي در خاك نتوانسته بر جوانه‌زني بذر گياهان آفتابگردان، گلرنگ، شبدر و كلزا اثر گذار باشد ولي اين گياهان فاقد رشد و عملكرد مناسب بوده و لذا جهت استفاده در مطالعات بعدي گياه‌پالايي خاك‌هاي آلوده به نفت منطقه مورد مطالعه قابل توجه نيستند. اين درحالي‌است كه گياهان فسكيو، اگروپايرون و پوكسنليا به‌سبب دوام و عملكرد ماده خشك گياهي نسبتاً مناسب، جهت مطالعات بعدي گياه‌پالايي خاك‌هاي آلوده منطقه پيشنهاد مي‌گردند.

Total petroleum hydrocarbon (TPH) contaminations in soils may be toxic to human, plants and cause groundwater contamination. To achieve maximum TpH- reduction and to establish successfull stable vegetation cover in phytoremediation method, various criteria must be considered to choose the plants carefully. In this study, germination and subsequent growth of seven plants were tested in three soils with different petroleum contamination levels. Contamination treatments consisted of C0 (uncontaminated soil), C1 (1:1 w/w, uncontaminated: contaminated soil) and C2 (1:3 w/w, uncontaminated: contaminated soil). The experimental design was completely randomized split plots with three replications per treatment. The results showed that the presence of TPH in the soil had no effect on seed germination of agropyron, white clover, sunflower and safflower although canola seedlings were sensitive to these compounds and failed to produce dry matter yield (DMY) at the end of trial period. In contrast, seed germination of canola, puccenillia and tall fescue decreased in the petroleum contaminated soils. No reduction was found in DMY of puccenillia in contaminated soils (C1 and C2 treatments) compared to control however, the presence of TPH proportional to the contamination levels, decreased dry weight of sunflower and safflower. This reduction in growth and dry weight for tall fescue and agropyron was also observed in C2 compared to C1 treatment. Therefore, it seems that though agropyron, white clover, sunflower and safflower germinated well and the presence of TPHs in the soil treatments had no effect on their seed germination, they grew poorly. In contrast, grasses had poor seed germination but their subsequent growth and establishment in the contaminated soils was acceptable for subsequent phytoremediation trials.