بلوك هاي تجاري منطقه اي در خاورميانه: بررسي چالش ها از منظر اقتصاد سياسي

Political Economy of Regional Trade Blocs in the Middle East: An Assessment of Challenges

هدف مقاله حاضر، بررسي عوامل و مشكلاتي است كه سد راه شكل گيري بلوك هاي تجاري منطقه اي در خاورميانه شده است. در سال هاي اخير منطقه گرايي به لحاظ جغرافيايي و روابط ژئوپلتيك توانسته ميزاني از وابستگي متقابل و منافع مشترك را به وجود آورد و در نتيجه دولت ها را به همكاري و تعامل سازمان يافته در زمينه هاي مختلف سياسي، اقتصادي، امنيتي و فرهنگي براي حركت به سمت همگرايي سوق دهد. اين مقاله با تمركز بر محيط خاورميانه و تاكيد بر لزوم توسعه همكاري ها و كاهش فضاي امنيتي با طرح اين پرسش كه چه عواملي منجر به عدم شكل گيري بلوك هاي تجاري منطقه اي در خاورميانه شده است؟ با روشي توصيفي ـ تبييني بيان مي دارد كه عوامل سياسي همچون تضادها و رقابت هاي ساختاري در ميان دولت هاي خاورميانه، بحران هاي داخلي در كشورهاي منطقه و نفوذ كنشگران فرامنطقه اي، و عوامل اقتصادي متعدد از جمله توسعه نيافتگي در سطوح گوناگون و اقتصادهاي مبتني بر دولت هاي رانتير و متكي به دلارهاي نفتي و ضعف خصوصي سازي از جمله نكاتي هستند كه منجر به عدم شكل گيري بلوك هاي تجاري منطقه اي در خاورميانه شده اند.

The main goal of this article is evaluation of some challenges that resulted in creating some obstacles before regional trade blocs in the Middle East. In recent years، regionalism in light of geographical and geopolitics relations have influenced interdependence and common interests. Hence، states have tended to cooperate and organize interaction in some issues such as political، economic، and cultural context. This article، with emphasis on Middle East and promotion of cooperation and security space mitigation، pursues to answer the question that what has challenged regional trade blocs in the Middle East. With descriptive-explanative method، this article argues some political factors such as structural contrasts and competitions among the Middle Eastern countries، internal crisis in regional countries and influence of intra-regional actors and multiple economic factors such as underdevelopment in difference levels، rentier states and weakness of privatization are more important factors that influenced free trade blocs in the Middle East.