مدل‌سازي واكنش كلزا به شوري طي دوره هاي رشد زايشي

Modeling Canola Response to Salinity in Productive Growth Stages

گياه كلزا در پاسخ به تنش شوري، مقاومت‌هاي متفاوتي طي مراحل مختلف رشد از خود بروز مي دهد. اغلب گياهان از جمله كلزا، در مراحل نخستين رشد به شوري حساس تر بوده و با افزايش سن، مقاومت آنها به شوري افزايش مي يابد. دوره رشد زايشي، حياتي‌ترين بخش زندگي گياه مي‌باشد زيرا گياهي كه در اين دوره تحت تنش قرار گيرد، با وجود داشتن ظاهري سالم، عملكرد چنداني نخواهد داشت. هدف از اين پژوهش، كمّي نمودن واكنش گياه كلزا (رقم Option500) به شوري طي مرحله رشد زايشي به كمك يك مدل بود. براي بررسي اثر شوري آب آبياري بر تعرق گياه در مرحله گل دهي و عملكرد دانه، آزمايشي در سال 1384 در دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس، شامل يك تيمار غيرشور و 8 تيمار با شوري هاي 3، 5، 7، 9، 11، 13، 15 و 17 دسي‌زيمنس بر متر كه از منبع آب شور طبيعي درياچه حوض سلطان قم تأمين شده بود، در يك خاك شن لومي انجام گرفت. بوته‌هاي كلزا پيش از رسيدن به مرحله مورد نظر با آب غير شور آبياري و پس از آن هر گلدان با تيمارهاي مربوطه آبياري گرديد. به منظور كمّي كردن اثر شوري در هر يك از مراحل رشد، مقادير تعرق نسبي( Ta/TD) و عملكرد نسبي دانه ( Y/Ym) در شوري‌هاي مختلف خاك، با استفاده از مدل‌هاي ماس و هافمن، ونگنوختن و هافمن، ديركسن و همكاران و همايي و همكاران برآورد و پارامترهاي مورد نظر به‌دست آمد. مقايسه مدل‌ها با استفاده از آماره هاي مربوطه انجام شد. برازش مدل‌هاي مختلف بر مقادير اندازه گيري شده، طي مرحله گل دهي نشان داد كه مدل ونگنوختن و هافمن از دقت بيشتري نسبت به ساير مدل‌ها برخوردار است. حال آن كه براي مرحله بلوغ، مدل همايي و همكاران توانست برآورد بهتري نسبت به ساير مدل‌ها ارائه دهد.

Canola (Brassica napus L.) in response to salinity represents various resistances with respect to its phonologic stages. Most plants such as Canola are resistant at germination stage. However, at seedling or earlier growth stages, plants become more sensitive to salinity but their tolerance increases with age. Salt tolerance of various plants has been extensively studied however, the results have either been qualitative or expressed as average values over root zone salinity for the whole growth season. Thus, developing appropriate models for quantitative characterization of plant response to salinity at different growth stages is essential. Canola which is considered as high economic value plant was selected for this study. Two productive stages for canola are recognized as flowering and ripening. To determine the effect of salinity on canola at vegetative growth stages, a greenhouse experiment was conducted on a natural saline loamy sand soil, using salinity treatment including one non-saline water (tap water) and 8 saline waters of 3 to 17 dS.m-1. The canola plants were irrigated with tap water before the desired stage and then salinity treatments were imposed. The Maas and Hoffman (1977), van Genuchten and Hoffman (1984), Dirksen et al., (1993), and Homaee et al., (2002b) models were used to predict relative transpiration (Ta/Tp ) and relative yield ( Y/Ym) as a function of soil salinity. The maximum error (ME), root mean square error (RMSE), coefficient of determination (CD), modeling efficiency (EF) and coefficient of residual mass (CRM) statistics were calculated to compare the models and their efficiencies. The results indicated that the van Genuchten and Hoffman (1984) model provides best prediction at flowering stage. However the Homaee et al. (2002b) model offers better prediction at ripening growth stage.