ارزشيابي تاثير مدل اعتقاد بهداشتي بر آگاهي، باورها و خودكارآمدي زنان نيازمند مشاوره ژنتيك

Assessment of Health Belief Model (HBM) impact on knowledge, beliefs, and self-efficacy of women in need of genetic counseling

زمينه و هدف: با افزايش روز افزون بيماريهاي ژنتيك، انجام مشاوره براي پيشگيري از اين بيماري ها ضرورت دو چنداني پيدا كرده است؛ لذا ارتقاي آگاهي افراد درباره ضرورت مشاوره ژنتيك لازم است. مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير آموزش بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي بر آگاهي، باورها و خودكارآمدي زنان نيازمند مشاوره ژنتيك انجام شد. روش تحقيق: در اين مطالعه كارآزمايي ميداني شاهددار تصادفي شده،80 زن متاهل نيازمند مشاوره ژنتيك به صورت مساوي به دو گروه مورد و شاهد تقسيم شدند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه محقق ساخته شامل اطلاعات جمعيت شناختي و سازه هاي مدل اعتقاد بهداشتي بود كه به روش مصاحبه تكميل گرديد. مداخله آموزشي طي 3 جلسه آموزشي 90 دقيقه اي و به فاصله يك هفته از هم اجرا شد. در نهايت داده هاي گردآوري شده وارد نرمافزار SPSS (ويرايش 16) شد و توسط آزمون هاي آماري Chi-Square، آناليز واريانس تكرار شونده، Independent t-test، Mann– Whitney و Friedman در سطح معني داري 0/05>P تجزيه و تحليل گرديد. يافته ها: ميانگين نمرات آگاهي، تهديد، منافع، موانع و خودكارآمدي درك شده در دو گروه قبل از آموزش تفاوت معنيداري نداشت؛ اما اين تفاوت بلافاصله و سه ماه بعد از آموزش معنيدار شد (0/001>P). همچنين بين نمره آگاهي، تهديد، منافع، موانع و خودكارآمدي درك شده در سه مقطع زماني قبل با بلافاصله، قبل با سه ماه بعد و بلافاصله با سه ماه بعد در گروه مورد تفاوت معني داري مشاهده شد (0/001>P)؛ اما اين تفاوت در گروه شاهد معني دار نبود. نتيجه گيري: نتايج مطالعه نشان داد كه مداخله آموزشي براساس مدل اعتقاد بهداشتي سبب افزايش آگاهي، باورها و خودكارآمدي زنان در خصوص نقش مشاوره ژنتيك در پيشگيري از بروز ناهنجاري هاي مادرزادي شد.

Background and Aim: Regarding the ever-increasing of genetic diseases، counseling for the prevention of these diseases has got overwhelming necessity. Thus، promoting individuals’ awareness of. genetic counseling is required. The current study aimed at determining the effect of an educational program based on Health Belief Model on knowledge، beliefs، and self-efficacy of urbanized women in need of genetic counseling. Materials and Methods: In this randomized field trial study، 80 married women in need of genetic counseling were divided into two equal case and control groups. Data collection means were a researcher-designed questionnaire consisting of demographic data and health belief model queries، which were completed by interview. Educational intervention was done during three 90 minute sessions with one week interval between each one. Finally، the obtained data was fed into SPSS (version 16) applying the statistical tests of Chi-square، repeated ANOVA، independent t-test، Mann-Whitney and Friedman for analysis; and P<0.05 was taken as the significant level. Results: Mean knowledge، threats، benefits، barriers، and self-efficacy in the two groups had no significant difference before intervention (P>0.05)، but the difference became significant immediately and three months after intervention (P<0.001). There was a significant difference between the knowledge، threat، perceived benefits، barriers and self-efficacy in the two groups three week intervals before and immediately after intervention، before and after the three months، immediately and after three months in the experimental group (P<0.001)، but the difference was not significant in the control group. Conclusion: The results showed that educational interventions based on HBM increases women's knowledge، beliefs، and self-efficacy regarding the role of genetic counseling in the prevention of congenital malformations.