چگونگي تكوين دره زاينده‌رود

Evolution of Zayandeh-rud Valley

شناخت از پيشينه تكاملي اراضي به ما در فهم محيط فيزيكي و فرايندهاي حاكم در خاك كمك كرده و امكان هدايت بهتر تحقيقات وابسته به خاك را ايجاد مي نمايد. هدف اين مطالعه روشن نمودن تاريخچه تكاملي دره زاينده رود از اواخر دوران سوم تاكنون مي باشد. در راستاي رسيدن به اين هدف، ساختار مكاني اراضي در سه بعد در محدوده اي به نمايندگي كل دره زاينده‌رود مورد مطالعه قرار گرفت، فرايند هاي زمين شناسي و زمين ريخت شناسي مؤثر بر تشكيل و تكامل منطقه شناسايي و آثار و شواهد به ارث رسيده از آنها در مقاطع خاك مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. شواهد به‌دست آمده و نتايج تجزيه و تحليل ها مؤيد اين است كه بعد از تشكيل رودخانه زاينده‌رود و شكل گرفتن حوضه مربوطه، از ميوسن تا كنون به‌ترتيب وقايع زير اتفاق افتاده است: 1- تشكيل آبرفت‌هاي دانه درشت گچ دار قديمي، 2- تشكيل لاگون‌ها، 3- تغيير مسير رودخانه، 4- تشكيل پلايا‌ها، تشكيل تراس‌هاي جديد رودخانه و 5- شروع فرسايش بادي.

Determination of landscape evolution is useful to well understand the physical environment and it also enables us to conduct the soil related studies. The objective of this study was to establish the historic evolution of Zayandeh-rud Valley from late Tertiary to Quaternary. To achieve this objective, the spatial structure of a representative area of Zayandeh-rud Valley in three dimensions was examined. Responsible geologic and geomorphic processes of landscape formation were determined and inherited records and evidences of changes in soil development were investigated. The inherited foot marks and different analyses proved that following the Zayandeh-rud River formation, from Miocene to present time, the following processes and events have occurred during valley formation pathway: 1- formation of old gypsiferous gravelly alluviums, 2- lagoon formation, the change in the river pathway, 3- playa formation, 4- river terrace deposition and 5- starting of wind erosion.