تعيين ضريب شكل راش ( Fagus orientalis Lipsky ) در جنگل هاي استان گلستان

Determination of form factor for oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) in Golestan province

راش (Fagus orientalis Lipsky) يكي از ارزشمندترين گونه هاي تجاري جنگل هاي هيركاني است كه 17/6 درصد سطح و 30 درصد حجم سرپاي اين جنگل ها را تشكيل مي دهد. پژوهش پيش رو با هدف تعيين و به روز كردن ضريب شكل درختان راش در استان گلستان و اصلاح جدول حجم اين گونه انجام شد. پس از جنگل گردشي، مطابق با ليست نشانه گذاري سال 1394-1393 اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان گلستان، 150 اصله راش در طبقات قطري مختلف (30 تا 135 سانتي متر) در محدوده پنج طرح جنگل داري ليوان، وطنا، كردكوي، شموشك و دكتر بهرام نيا به روش تصادفي انتخاب شدند. از هر درخت اطلاعات قطر برابر سينه (سانتي متر)، قطر در 0/1، 0/3، 0/5، 0/7 و 0/9 ارتفاع درخت و قطر ابتدا و انتهاي قطعات 2 متري تا قطر 7/5 سانتي متري اندازه گيري و حجم دقيق و ضريب شكل هاي واقعي، مصنوعي، طبيعي و هوهنادل براي كليه درختان محاسبه شدند. نتايج نشان داد كه ضريب شكل راش با استفاده از فرمول هاي هوهنادل، طبيعي، مصنوعي و واقعي به ترتيب 0/502، 0/464، 0/407 و 0/454 بود. از نظر آماري تفاوت معني داري در سطح اطمينان 95 درصد بين ضريب شكل واقعي، مصنوعي و طبيعي با هوهنادل وجود داشت، اما بين ضريب شكل طبيعي و واقعي تفاوت معني داري وجود نداشت. همچنين، بين حجم واقعي و حجم به دست آمده از جدول تاريف در سطح اطمينان 95 درصد تفاوت معني داري وجود داشت و بيشترين تفاوت بين حجم واقعي و حجم به دست آمده از جدول تاريف در طبقات قطري بالا بود. با توجه به نتايج اين پژوهش، مي توان نتيجه گيري كرد كه براي تعيين ضريب شكل راش، ضريب شكل طبيعي مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.

Oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) is one of the most valuable tree species that covers 17.6% of the area and make up 30% of the stand volume in the Hyrcanian forests. This study aimed to update the form factor and to improve the volume table of this species. For this purpose, we applied random sampling method to collect field data from 150 beech trees in different diameter at breast height (D.B.H) classes (30-135 cm) based on inventory and marking list of 2015-2016. The sample trees were distributed in five forest management plan area including Livan, Vatana, Kordkuy, Shamushak, and Dr. Bahramnia. In each tree, D.B.H and diameter at 0.1, 0.3, 0.5, 0.7 and 0.9 of tree height, as well as diameter at two tops of 2 m long logs were measured. Finally the tree volume, true, natural, artificial and Hohnadl form factor for each tree was computed. The results showed that true, natural, artificial, and Hohnadl form factor value were 0.503, 0.464, 0.407 and 0.454, respectively. There were significant statistical differences between the true, artificial and natural with Hohnadl form factor (α = 0.05). The difference between true and natural form factor was not significant. Also, the results showed that there was significant difference between the computed volume and the volume driven from volume table (tariff); the greatest differences between the mentioned volumes estimated was mainly in the large D.B.H classes. According to the results, we can conclude that the natural form factor can be applied to determine the beech form factor.