تاثير تغييرات فصلي و تاج پوشش درختان بر تراكم و زي وزن كرم خاكي در جنگل دانه زاد بلوط ايراني ( Quercus brantii )

Impact of seasonal variation and tree canopy on density and biomass of earthworm in Brant’s oak (Quercus brantii Lindl.) high forest

جمعيت كرم خاكي به عنوان يك عامل زيستي بر سلامت و توليد بوم سازگان جنگل تاثير دارد. تراكم و زي وزن كرم خاكي نمايان گر فعاليت زيستي و كيفيت خاك است. به كارگيري ويژگي ها و قابليت هاي اكولوژيك كرم خاكي در مديريت جنگل هاي زاگرس مستلزم شناخت وضعيت فعلي فعاليت زيستي اين جاندار و عامل هاي محيطي موثر بر آن است. اين پژوهش با هدف تعيين تراكم و زي وزن كرم خاكي و شناخت ارتباط آن ها با عامل هاي محيطي شامل تغييرات فصل، عمق خاك و تاج پوشش درختان در جنگل دانه زاد بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl) در سامان عرفي داربر خرم آباد، استان لرستان انجام شد. پس از انتخاب 32 درخت، تراكم و زي وزن كرم خاكي در فصل هاي بهار و پائيز در زير و خارج از تاج پوشش درختان با حفر گوده خاك به عمق 50 سانتي متر در سه لايه شامل صفر تا 10، 10 تا 30 و 30 تا 50 سانتي متر اندازه گيري شد. مقايسه ميانگين هاي تراكم و زي وزن كرم خاكي با استفاده از تجزيه واريانس و آزمون t مستقل در سطح اطمينان 95 درصد انجام شد. نتايج پژوهش نشان داد كه تغييرات فصل، عمق لايه هاي خاك و تاج پوشش درختان بر تراكم و زي وزن كرم خاكي تاثير معني دار داشت. همچنين، تراكم و زي وزن كرم خاكي در فصل پائيز و نيز در عرصه هاي خارج از تاج پوشش درختان كاهش يافت. در طرح هاي مديريت منابع جنگلي زاگرس، كاهش عامل هاي مخرب در لايه هاي سطحي خاك و افزايش انبوهي تاج پوشش مي تواند با فراهم كردن شرايط مطلوب براي فعاليت زيستي كرم خاكي، موجب بهبود كيفيت خاك و ارتقاء سلامت بوم سازگان شود.

Earthworm population, as a biotic factor, affects health and productivity of forest ecosystems. Earthworm density and biomass indicates biological activities and quality of soils. In order to get the benefit of earthworm ecological potential in Zagros forest management, the current biological activities as well as environmental factors impacting of this invertebrate have to be understood. This study aims at determining the density and biomass of earthworm and investigating their relationships to environmental factors including seasonal variability, soil depth and the tree canopy in Brant’s oak (Quercus brantii Lindl.) high forest of Darber area (Khoram Abad, Lorestan). Thirty two single-stem trees of Brant’s oak were sampled. Earthworm’s density and biomass were measured in spring and autumn, under and away from the canopy, using soil profile. Soil profiles were 50 cm deep and samples were taken from layers at 0-10, 10-30, and 30-50 cm depth. Means of earthworm’s density and biomass were compared using one way ANOVA and independent t-test at the 95% probability level. The results of this study showed that seasonal variation, soil layers depth and tree canopy had significant impacts on earthworm’s density and biomass. Earthworm’s density and biomass were decreased in autumn and also in spots away from tree canopy. Minimizing topsoil disturbance and expanding canopy coverage in managing Zagros forest resources could optimize the environmental conditions for earthworm biological activity, which would improve soil quality and ecosystem health.