تحليل عدم تعادل هاي فضايي استان خراسان رضوي

Analysis of the spatial imbalances in Khorasan Razavi

هدف مقاله حاضر، تبيين عدم تعادل هاي فضايي استان خراسان رضوي است. بر اين اساس ابتدا مدل مفهومي پژوهش با استفاده از 47 شاخص، در هفت زمينه توسعه انساني، كيفيت نيروي انساني، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، امكانات محيطي و خدماتي در سطح شهرستان هاي استان خراسان رضوي ساخته شد و با استفاده از مدلهاي تصميم گيري چندمعياره فضايي اقدام به سطح بندي شهرستانهاي استان بر اساس شاخصهاي مورد نظر گرديد. تركيب نتايج حاصله، شاخص تركيبي توسعه فضايي را در استان مشخص كرد. سپس با بهره گيري از شاخص پيرسون و ارزيابي محاسباتي بر اساس ward در نرم افزار Minitab اقدام به خوشه بندي شهرستانهاي استان گرديد. نتايج اين مطالعه عدم تعادل هاي موجود استان در حوزه هاي مختلف بر اساس شاخص تركيبي هر حوزه، خوشه بندي مناطق همگن توسعه استان و عدم تعادل هاي فضايي در سطح استان را مشخص كرد. نتايج مطالعه نشان مي دهد كه در تشريح وضعيت توسعه شهرستانها به روش تحليل عاملي بر اساس مولفه هاي اصلي اول و دوم، مشهد داراي قدرمطلق 9.8 است كه با فاصله قابل توجه از ساير شهرستانها در مرتبه اول توسعه استان قرار گرفته است. بررسي شاخصهاي تركيبي حاكي از وجود عدم تعادل حتي در درون خوشه هاي هم ارزش است. لذا شناخت قابليت ها و پتانسيل هاي توسعه هر يك از شهرستان ها مي تواند در جهت رفع عدم تعادلهاي دروني و بيروني خوشه هاي همگن توسعه و تنظيم برنامه هاي توسعه شهرستان ها، مورد استفاده برنامه ريزان آمايشي استان قرار گيرد.

Spatial balance through spatial planning is possible. Spatial planning means planning for the site over time. Territorial planning is the latest and most complete spatial planning، Experience in various countries shows that the aim of spatial and Territorial planning often with reduced spatial inequalities، balance growth and participation in national affairs. This study aimed to investigate the spatial imbalance in the development of various aspects of social، economic، environmental and infrastructure in the Khorasan Razavi province. In Iran in 1345، the issue of Territorial planning at the Institute for Social Research of Tehran University was introduced. In this province، the study of Territorial planning، Interim Comprehensive Plan Development Khoras@n" in 1347 which was followed by CETCOPE. This study is the first study in the province before the Islamic revolution in Iran. The final result، the province is divided into twelve geographic areas that studies published in 24 volumes. This paper explains the spatial imbalance in the Khorasan Razavi province .Based on this conceptual model، using 47 indicators in seven field، consist of human development، quality of manpower، economic، social، cultural، environmental facilities and services in the Khorasan Razavi province was made and Spatial Multi Criteria Decision Models to action on province level variables were considered. The development of composite index was calculated. Then the cities were clustered using Pearson index calculation is based on the assessment ward in Minitab software. The results showed that the existing imbalances in the various areas، spatial clustering and imbalance in the development of homogeneous regions in the province. Mashhad، with a considerable distance from the other cities of the province، is ranked first. Combination indices indicated imbalances even within the cluster value. Understanding the capabilities and potential of cities can be developed to meet internal and external imbalances and regulation of homogeneous clusters of cities، used to be the province of Town Planners