نظام تربيت خانوادگي از ديدگاه امام علي (ع) درنهج البلاغه

خانواده يكي از نظامهاي اوليه جوامع بشري است كه با وجود تحولات اساسي، در اهداف و كاركردهاي خود ثابت مانده و هنوز در همه جوامع، اهميت اساسي دارد. خانواده، مناسب ترين نظام براي تأمين نيازهاي مادي و رواني بشر بوده و بهترين بستر را براي تأمين امنيت و آرامش رواني اعضا، پرورش نسل جديد و اجتماعي كردن فرزندان و برآورده ساختن نيازهاي عاطفي افراد را فراهم نموده است. با اين حال، در عصر حاضر، نظام خانواده دچار مشكلات و چالش هاي اساسي شده و حتي گاه اساس و تماميت آن نيز زير سؤال رفته است. تحولات اجتماعي، صنعتي و علمي، مشكلات متعددي براي خانواده در اكثر جوامع، از جمله جامعه ايران پديد آورده است. همه اين مشكلات، نشان مي دهد كه خانواده ها نيازمند توصيه هاي تربيتي و روان شناختي بسياري براي مقايسه با پيچيدگي هاي زندگي كنوني هستند. اكنون تربيت فرزندان و روابط مناسب با همسر به سادگي 30 سال پيش نيست، عوامل مؤثر بر خانواده به قدري بسيارند كه براي مقابله با عوامل آسيب زا، نيازممند آموزش و تربيت خانواده ها در سطح ملي هستيم. نكته جالب توجه آن است كه ما بهره مند از پيشينه فرهنگي و علمي، غني و كارآمد براي مواجهه با مسائل خانواده هستيم. مهمترين متون ديني ما، يعني قرآن و كلمات پيامبر و معصومان سرشار از توصيه هاي كارآمد و متناسب با عصر حاضر، در باب اساسي ترين مسائل خانواده تا جزئي ترين موارد آن است. مجموعه تعاليم اسلام در مورد خانواده ما را به نظام و ساختاري رهنمون مي كند كه پاسخگوي همه نيازهاي مادي و رواني خانواده است. روش تربيت در كنار ساير اركان يك نظام تربيتي از قبيل مباني، اصول و اهداف تربيتي از اهميت انكار ناپذيري برخوردار است. چه اينكه تحقق اهداف و اجراي اصول و پايبندي به مباني در چارچوب اجراي روش هاي تربيتي تضمين مي گردد. در متون تربيت اسلامي در مورد روش هاي تربيت، ديدگاه واحدي به چشم نمي خوردبه طوري كه برخي دامنه روش را به سياست هاي اجرايي نظام تربيتي گسترش مي دهند، درحالي كه برخي ديگر آن را به تعامل مربي و متربي يا اقدام متربي در راستاي تربيت خويش محدود مي كند. بر اساس اهميت مباحث مطرح شده محقق در پژوهش به بررسي نقش خانواده و جايگاه آن در نظام تربيتي امام علي (ع) در نهج البلاغه پرداخته است. بر اين اساس تحقيق حاضر در سه گام (بررسي نقش و جايگاه خانواده در نظام تربيتي، بررسي وظايف تربيتي خانواده، و شناسايي شيوه هاي تربيتي اثر گذار) به بررسي نقش خانواده و جايگاه آن در نظام تربيتي پرداخته است.