ريزازديادي خرما از طريق جنين‌زايي رويشي

Micropropagation of Date Palm via Somatic Embryogenesis

خرما (.Phoenix dactylifera L) به صورت سنتي از طريق پاجوش تكثير مي‌شود. در اين روش مشكلاتي مانند محدود بودن تعداد پاجوش‌ها، پرهزينه بودن و كند بودن دوران رشد آنها وجود دارد، بنابراين تكثير از طريق روش‌هاي كشت بافت حائز اهميت است. در اين تحقيق براي بهينه‌سازي و تعيين بهترين تركيب هورموني و محيط كشت براي ريز ازديادي در خرما از بافت مريستمي پاجوش‌هاي 2 تا 3 ساله ارقام كبكاب، استعمران، پيارم و برهي به عنوان ريزنمونه استفاده شد. ريزنمونه‌ها بعد از ضد عفوني درمحيط كشت MS حاوي مقادير مختلف از 2,4-D, NAA و 2ip به عنوان محيط كالوس‌زايي در تاريكي در دماي 1±27 درجه سانتي‌گراد قرار داده شدند. نتايج نشان داد كه بيشترين و بهترين تحريك كالوس‌زايي براي ارقام مختلف در محيط كشت حاوي 100 ميلي‌گرم در ليتر 2,4-D ، 20 ميلي‌گرم در ليتر NAA و 3 ميلي‌گرم در ليتر 2ip بوده است. رقم كبكاب نسبت به ارقام ديگر از واكنش بهتري (87/25 درصد) نسبت به محيط كشت كالوس‌زايي برخوردار بود. بعد از ازدياد كالوس، به منظور القاي جنين‌زايي‌،كالوس‌ها وارد محيط كشت جنين‌زايي حاوي مقادير مختلف BAP، كينيتين و NAA شدند. بهترين محيط كشت براي جنين‌زايي سوماتيكي حاوي 2 ميلي‌گرم در ليتر BAP، 2 ميلي‌گرم در ليتر كينيتين و 1/0 ميلي‌گرم در ليتر NAA بود. ارقام كبكاب و استعمران نسبت به دو رقم ديگر از جنين‌زايي بالاتري برخوردار بودند. جنين‌هاي رويشي به منظور ريشه‌دار شدن در محيط MS بدون هورمون قرار داده شدند. گياهچه‌هاي ريشه‌دار شده براي سازگار كردن در شرايط كنترل شده به گلدان و در نهايت به گلخانه منتقل شدند.

Date palm (Phoenix dactylifera L.) is propagated traditionally through offshoots or suckers, which usually appear at or below the ground level surrounding the stem base. However, there are many problems associated with this system. Offshoots are produced in limited number and vegetative propagation through them is slow, laborious, time consuming and expensive. The present study was conducted to determine the best micropropagation protocol for date palm in Kebab, Estameran, Piarom, and Berehi cultivars. The shoot apical meristem from two to three-year-old offshoots was used as source of explants. They were cultured in callus initiation medium, containing different concentrations of 2,4-D (40, 60, 80 and 100 mgl-1), NAA (10 and 20 mgl-1) and 2ip (3 and 5 mgl-1). All cultivars produced high percentage of callus with good quality in a matter of callus friability and color in 100 mgL-1 2,4-D, 20 mgL-1 NAA, and 3 mgL-1 2ip. Kabkab cultivar was superior for callus production (87.25%) in comparison with other cultivars. The calli were then transferred to a proliferation medium and then transferred to somatic embryogenesis medium containing different concentrations of Kinetin (2, 4 and 6 mgL-1), BAP (2, 4 and 6 mgL-1), and NAA (0.1, 0.5 and 1 mgL-1). Somatic embryogenesis was observed in MS medium supplemented with 2 mgL-1 kinetin, 2 mgL-1 BAP, and 0.1 mgL-1 NAA. Kabkab and Estameran cultivars showed higher somatic embryogenesis in comparison with other two cultivars. The somatic embryos were then transferred to MS medium without hormones under light, where they produced shoots and roots. Abbriviations: 2,4-D- 2,4-dichlorophenoxiaceticacid 2ip-N6(2-isopentenyl)adenine NAA-Naphthalene acetic Acid BAP-6-Benzylaminopurine MS-Murashige and skoog (1962).