تجزيه و تحليل‌هاي چند متغيره آماري در ژرم پلاسم فسكيوي بلند ايراني و خارجي

Multivariate Statistical Analysis in Iranian and Exotic Tall Fescue Germplasm

اين پژوهش به منظور بهره‌گيري از روش‌هاي تجزيه و تحليل چند متغيره در بررسي تنوع ژنتيكي، تشخيص روابط صفات، تعيين صفات سهيم در توجيه تنوع عملكرد، گروه‌بندي و تعيين قرابت ژنتيكي نمونه‌هاي فسكيوي بلند داخلي و خارجي اجرا شد. بدين منظور 46 نمونه فسكيوي بلند در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي به مدت دو سال از نظر ويژگي‌هاي فنولوژيك، مورفولوژيك و زراعي ارزيابي شدند. نتايج حاكي از اختلاف بسيار معني‌دار بين نمونه‌ها از نظر صفات مختلف بود. اكوتيپ‌هاي ايراني از نظر توان استقرار، ارتفاع بوته، ارتفاع در برداشت دوم، عملكرد علوفه خشك سالانه و ديرزيستي تفاوت آماري معني‌داري با نمونه‌هاي خارجي داشتند و نسبت به آنها در هر دو سال داراي برتري بودند. بر اساس نتايج رگرسيون مرحله‌اي قطر يقه به تنهايي51 درصد از تغييرات عملكرد علوفه خشك را توجيه نمود و پس از آن توان استقرار، درصد ماده خشك، ارتفاع و تعداد ساقه بارور به ترتيب با 20/6، 10/4 ، 2/3 و 1/2 درصد در مدل رگرسيوني چند متغيره وارد گرديدند. بر اساس اين مدل، انتخاب براي قطر يقه و توان استقرار منجر به افزايش بيشتري در عملكرد علوفه خشك مي‌گردد. نتايج حاصل از تجزيه عامل‌ها نشان داد كه چهار عامل اول در مجموع 81 درصد از كل تنوع موجود بين صفات را توجيه نمودند به طوري كه روابط بين صفات در تأييد با نتايج حاصل از رگرسيون مرحله‌اي بود. نتايج تجزيه خوشه‌اي بر مبناي خصوصيات فنوتيپي نمونه‌هاي مورد مطالعه را در پنج گروه مجزا تقسيم بندي كرد به نحوي كه اكوتيپ‌هاي كشورهاي مختلف از يكديگر متمايز شده و در بسياري از موارد نمونه‌هايي كه از مناطق يكسان و يا داراي اقليم مشابه جمع‌آوري شده بودند در گروه مشابه جاي گرفتند. نمونه‌هاي داراي فاصله ژنتيكي گسترده مي‌توانند پس از مطالعات بيشتر به عنوان كانديداهاي مناسب براي پيشبرد برنامه‌هاي اصلاحي در جهت توسعه ارقام جديد مورد استفاده قرار گيرند.

This experiment was conducted to investigate the genetic diversity, identify traits explaining yield variation, recognize relationships between traits and classify accessions in a Iranian and forign germplasem of tall fescue. Forty six Iranian and foreign tall fescue accessions were surveyed for Phenological, morphological and agronomical characters in a randomized complete block design with three replications in field for 2 years. Significant differences were observed for all of the characters, indicating broad variation in this germplasm. Iranian accessions had a better performance for most of the traits in both years indicating their high potential for developing commercial varieties in breeding programs. Basis on stepwise regression analysis, crown width justified the majority of hay yield variation, followed by establishment rate, percentage of dry matter, height and number of stem. Hence, these characters could be used for selecting high yielding cultivars. Factor analysis revealed 4 factors which explained more than 80 percent of the total variation and confirmed the results of regression analysis. Using UPGMA method, cluster analysis revealed five groups. Accessions with similar country of origin or same ecological conditions were grouped in same cluster. Regarding the morphological characters the best accessions were identified to be used in the further breeding projects.