اثر محلول پاشي عناصر ريز مغذي بر تنظيم كننده‌هاي اسمزي، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه آفتابگردان رقم آلستر در سه مرحله تنش خشكي

Effects of Foliar Micronutrient Application on Osmotic Adjustments, Grain Yield and Yield Components in Sunflower (Alster cultivar) under Water Stress at Three Stages

به منظور بررسي اثر محلول پاشي عناصر ريزمغذي آهن، روي و منگنز و حالات تركيبي آنها در سه مرحله تنش خشكي بر دو تنظيم كننده كربوهيدرات و پرولين، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه آفتابگردان (رقم آلستر)، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده و در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 86-1385 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زابل انجام گرفت. تيمار خشكي به صورت قطع آبياري در سه مرحله ظهور طبق، گل‌دهي و پر شدن دانه به عنوان عامل اصلي و محلول‌پاشي عناصر ريز مغذي به صورت‌هاي مصرف آهن، روي، منگنز، آهن+ روي، آهن+ منگنز، روي+ منگنز و آهن+ روي + منگنز به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه اعمال تيمار خشكي در هر سه مرحله رشدي اثر معني‌داري بر عملكرد و كليه اجزاي عملكرد دانه آفتابگردان (رقم آلستر) داشته است. بيشترين مقدار اين اثر مربوط به مرحله پر شدن دانه‌ها بود كه سبب كاهش معني‌داري در عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، وزن هزار دانه، قطر طبق و وزن طبق گرديد. استفاده از عناصر ريزمغذي هر چند سبب افزايش عملكرد دانه گرديد ولي اين اثر از لحاظ آماري معني‌دار نبود. در بين عناصر ريزمغذي، عنصر منگنز در طي اعمال تنش خشكي در مرحله ظهور طبق بيشترين تأثير مثبت بر اجزاي عملكرد دانه داشت و منجر به افزايش معني‌داري در عملكرد دانه گرديد. اعمال تنش خشكي در هر سه مرحله رشد بر مقدار دو تنظيم كننده اسمزي كربوهيدرات و پرولين افزود. در اين بين بيشترين مقدار افزايش مربوط به مرحله گل‌دهي بود. عناصر ريزمغذي نيز در طي بروز تنش خشكي بر مقدار سنتز و تجمع اين دو تركيب در بافت سبز برگ‌ها افزودند.

In order to study the effects of foliar micronutrient application under water stress at three stages of growth on proline and carbohydrate concentrations, grain yield and yield components of sunflower (Alster cultivar), a field experiment in split plot design with three replications was conducted in 2007. Alster cultivar was considered under water stress at three stages of growth (heading, flowering and grain filling) as main plot and seven micronutrient treatments, Fe, Zn, Mn, Fe+Zn, Fe+Mn, Zn+Mn and Fe+Zn+Mn, as sub plots. Results showed, water stress at three stages of growth significantly decreased grain yield, biological yield, 1000 weight seeds, cap diameter and cap weight of sunflower (Alster cultivar). The impact of water stress was more pronounced when applied at grain filling. Use of foliar micronutrient increased grain yield in water stress. On the other hand, use of Mn foliar application had the highest positive effect on yield components and grain yield. Free proline and total soluble carbohydrate concentration were increased under water stress at all of the three stages of growth. The highest concentration of these two components was found on the flowering stage. Foliar micronutrient also increased accumulation of the two components.