استعاره دستوري به مثابه تنوع نحوي از منظر دستور نقشگراي نظام مند

Grammatical metaphor as syntactic variation based on Halliday’s view

هليدي (1987 :173) بازنمايي استعاري را به مثابه گونه هاي استعاري در نظر گرفته است كه با نظريه تنوع (تنوع آوايي، واجي، واژگاني، صرفي و نحوي) از منظر لباو (1969) مرتبط هستند. بر اساس تعريف هليدي، هر يك از گونه ها برحسب بازنمايي متناوب يك عنصر در لايه بالاتر قابل توصيف است. گونه هاي صرفي، واژي و نحوي بازنمايي متناوب معناي واحد در سطح واژگان- دستور هستند. در پژوهش حاضر صورت هاي متجانس و استعاري در گفتار گويشوران زبان فارسي مورد بررسي قرار گرفته است. تعداد آزمودني ها جمعاً 47 نفر هستند كه بر اساس متغيرهاي جنسيت، تحصيلات و طبقه اجتماعي انتخاب شده اند. پرسش هاي پژوهش عبارت است از: 1) چه تاثيراتي متغيرهاي اجتماعي از جمله جنسيت، تحصيلات و طبقه اجتماعي بر كاربرد صورت هاي متجانس و استعاري دارند؟ 2) تاثير هر يك از متغيرهاي اجتماعي از جمله جنسيت، تحصيلات و طبقه اجتماعي بر كاربرد صورت هاي استعاري وجهيت، اسم سازي و گذرايي چگونه است؟ داده هاي پژوهش نشان مي دهد كه متغير جنسيت بر كاربرد صورت هاي متجانس و استعاري و همچنين كاربرد انواع استعاره دستوري گذرايي، وجهيت و اسم سازي تاثير ندارد. اما متغيرهاي تحصيلات و طبقه اجتماعي تاثير زيادي در كاربرد صورت هاي استعاري و متجانس و همچنين در كاربرد انواع استعاري دستوري (بجز عدم تاثير جنسيت بر استعاره دستوري گذرايي) در گفتار گويشوران زبان فارسي دارند. پديده قابل ملاحظه در پژوهش حاضر تصحيح افراطي آماري است. طبقه متوسط (بر اساس تقسيم بندي طبقات اجتماعي به سه گروه پايين، متوسط و بالا) نسبت به طبقات بالا و پايين بسيار بيشتر از استعاره دستوري استفاده كرده است و در حقيقت طبقه متوسط در كاربرد استعاره دستوري در تقليد از طبقه بالا با بسامدي بيش از بسامد طبيعي آن در گفتار طبقه مورد تقليد خود عمل كرده است كه اين پديده تصحيح افراطي آماري ناميده مي شود.

Halliday(1987b:173) considered metaphorical realizations as metaphorical variants which are related to variation theory. He points out that each of these (types of) variants can be described in more general terms as "an alternative realization of an element on the next, or on some, higher stratum". Morphological, lexical and syntactic variants are alternative lexicogrammatical realizations of the same meaning. In present research, congruent and metaphorical forms are investigated in Persian speakers’ speech. The number of informants is 47 which are chosen based on sex, education and social class. The research questions are:1)How do social variables such as sex, education and social class affect the application of congruent and metaphorical variants? 2) How does each social variable such as sex, education and social class affect the application of metaphorical forms of modality, nominalization and transitivity? Research data indicate that sex doesn’t affect on application of congruent and metaphorical variants and also on application of modality, nominalization and transitivity. But education and social class affect enormously on application of congruent and metaphorical variants and also on application of three kinds of grammatical metaphors (except no effect of sex on application of transitivity metaphors) in Persian speakers’ speech. We have observed statistical hypercorrection as a considerable phenomenon in present research. The middle class (based on the division of social class to low, middle and high) used grammatical metaphors more than low and high classes.